Najlepsze i najoszczędniejsze rozwiązania do nawadniania warzyw

Irygacja, czyli nawadnianie, stanowi kluczowy element w procesie uprawy roślin, w przypadku których jakość i wysokość plonu są bezpośrednio uzależnione od odpowiedniej ilości wody. Ma to szczególne znaczenie w kontekście zmian klimatycznych i coraz częściej występujących w Polsce okresów suszy. Długotrwałe, kilkutygodniowe okresy bezdeszczowe wymuszają na producentach warzyw stosowanie nawadniania. 

Marcin Supeł

Istnieje bardzo wiele metod nawadniania warzyw, a wybór odpowiedniego sytemu nawadniania determinuje wiele czynników: rodzaj uprawy i technologii, zabiegi agrotechniczne, dostępność i jakość wody oraz energii elektrycznej, a także budżet, jakim dysponuje inwestor. W kontekście wydajności instalacji szczególne znaczenie ma źródło wody, ponieważ trzeba zapewnić jej ilość odpowiednią dla całego nawadnianego obszaru i optymalną do wzrostu danego gatunku warzyw. Najczęściej stosowane w uprawie polowej warzyw są deszczownie, zraszacze i taśmy kroplujące.

Zraszacze do nawadniania warzyw

Zastosowanie zraszaczy w nawadnianiu warzyw jest opcją dla deszczowni wysokociśnieniowych, w przypadku których trzeba mieć dostęp do bardzo wydajnego źródło wody oraz pompę o dużej mocy. A to wiąże się z wysokimi kosztami, zarówno inwestycyjnymi, jak i eksploatacyjnymi.

Korzyści wynikające ze stosowania zraszaczy niskociśnieniowych to:

•  równomierne rozprowadzenie wody na uprawianym obszarze, co wpływa na jednakowy wzrost roślin i uzyskanie wysokich plonów,
•  oszczędność wody i energii poprzez dostosowanie opadu do poziomu optymalnego do wzrostu roślin – pozwala to na oszczędność i zasobów wody, i kosztów energii związanych z jej pompowaniem,
•  oszczędność czasu i zasobów ludzkich poprzez możliwość zastosowania automatycznych systemów – sterownika i elektrozaworów, które pozwalają dokładnie zaprogramować długość i porę nawadniana,
•  uniknięcie przesuszenia i przelania plantacji – dzięki odpowiednio dobranemu systemowi zraszaczy ilość wody, jaką dostają warzywa, jest pod kontrolą.

Systemy montażu instalacji nawodnieniowej Netafim i NaanDanJain

Niezmiernie ważnym elementem instalacji nawodnieniowej poza doborem wysokiej jakości zraszacza jest system jego rozmieszczania montażu na polu za pomocą tak zwanych deszczowni przenośnych. Do sprawdzonych i najbardziej niezawodnych rozwiązań zaliczane są systemy firm Netafim i NaanDanJain.

System Netafim FlexNet – do wykorzystania w zestawie ze zraszaczami D-Net i MegaNet – to innowacyjne rozwiązanie w formie miękkiej rury z wyjściami przygotowanymi fabrycznie pod zraszacze lub taśmy kroplujące. Jego zaletami są niska waga oraz łatwe rozkładanie i zwijanie instalacji, dzięki czemu wymaga to mniejszego nakładu pracy. Specjalnie zaprojektowane przyłącza, bez użycia teflonu, zapewniają szczelność przez długie lata. Długowieczność produktu gwarantuje również unikatowy splot włókien, który odpowiada za niską wagę i rury, wytrzymałość, pozwalając na jej wielokrotnie rozwijane i zwijanie. Nieprzypadkowy jest też biały kolor, ponieważ został on użyty w celu zapewnienia wysokiej odporności na promieniowanie UV. System Netafim FlexNet w zależności od potrzeb i ilości opadu, jaki chce się uzyskać, pozwala zastosować zraszacze D-Net w rozstawie do 18 x 18, a MegaNet – 10 x 10. FlexNet można rozłożyć w rzędach o długości ponad 400 m, redukując w ten sposób koszty materiałów, takich jak magistrale. Główną zaletą tego systemu jest mobilność – co roku można go wykorzystać na innej plantacji.

System NaanDanJain składa się z podstawy zraszacza Elite i zraszacza NDJ 5022. Solidna podstawa (stojak) umożliwia szybki i łatwy montaż zraszacza na rurach PE 50 i jego demontaż. Te urządzenia mają zastosowanie w wszystkich stałych i półstałych systemach zraszania do nawadniania upraw polowych, m.in. ziemniaków i marchwi. Opatentowany sposób podłączenia zapewnia łatwą i szybką obsługę. Szeroka podstawa gwarantuje stabilność pracy i niezawodność. Podstawę Elite można stosować ze zraszaczami: 5022 SD U, 5022 SD, 6025 SD, 427, Super 10 oraz MagicDrive – w rozstawie do 15 m. Prostota systemu i oparcie go na rurach PE sprawia, że nadaje się on do wykorzystania niemal na każdej plantacji. Charakteryzuje się on także możliwością dostosowania do indywidualnych potrzeb plantatora oraz mobilnością, która jest niezmiernie ważna w uprawie polowej warzyw.

Taśmy i linie kroplujące – sprawdzony sposób nawadniania warzyw

Najbardziej rozpowszechniona metoda nawadniania warzyw polega na dostarczeniu wody w okolice systemu korzeniowego roślin za pomocą taśm lub linii kroplujących. Jest to także najoszczędniejszy sposób nawadniania, który wymaga dużo mniejszych przepływów wody i ciśnienia pracy. Wybór produktu jest uwarunkowany przede wszystkim rodzajem uprawy, ukształtowaniem terenu i jakością wody, ale niezmiernie ważny jest też aspekt ekonomiczny. I to właśnie on sprawia, że obecnie w Polsce to taśmy kroplujące są głównym produktem wybieranym do upraw warzywniczych. Taśmy kroplujące mogą mieć rozstawę emiterów co 10, 15, 20 i 30 cm, co jest szczególnie ważne w przypadku warzyw gęsto sadzonych, takich jak cebula, czosnek, sałata. Za pomocą taśm kroplujących wraz z wodą poprzez fertygację można precyzyjnie podawać roślinom składniki pokarmowe. Co ważne, dostarczanie wody w bezpośrednie sąsiedztwo sytemu korzeniowego ogranicza występowanie chorób roślin wywołanych nadmierną wilgocią.

Ze względu na technologię wykonania taśmy można podzielić na:

•  taśmy z emiterem, np. Netafim Streamline X,
•  taśmy z labiryntem i nacięciem, np. produkty Aquatape firmy Plastic Puglia.

Taśma Netafim Streamline X cechuje się wyjątkową wytrzymałością dzięki wyjątkowej żebrowanej powierzchni, która działa jako bariera między gruntem a taśmą kroplującą. Ponadto dzięki temu rozkładanie taśmy i jej pobieranie z pola przebiega płynnie, a to wpływa na redukcję kosztów pracy. Zastosowany w emiterze labirynt turbonet zapewnia szeroki przepływ, zwiększając efektywność płukania i ograniczając zapychanie.

Taśmy firmy Plastic Puglia wyróżnia szeroki labirynt z nacięciem liniowym. Filtrowanie odbywa się we wnętrzu labiryntu na dwóch etapach, dzięki czemu odporność na zapychanie jest wysoka. Taśmę tę cechuje również duża jednorodność wypływu przy długich dystansach.

Kompleksowe podejście do nawadniania warzyw

Niezależnie od tego, jaki system nawadniania zostanie wybrany, ważne jest kompleksowe podejście do całego przedsięwzięcia, począwszy od prawidłowego zaprojektowania przekrojów rur, poprzez zastosowania odpowiedniej filtracji i zapewnienie optymalnego ciśnienia pracy systemu, po dobór odpowiedniego rozstawu zraszaczy lub emiterów. Tylko dobrze zaprojektowany system, bazujący na produktach dobrej jakości, jest w stanie zapewnić mniejsze zużycie wody, a jednocześnie wyższe plony. Niezwykle istotnym aspektem związanym z oszczędnością i dostępnością wody oraz bezpieczeństwem upraw jest prawidłowe użytkowanie instalacji nawadniającej, czyli niedopuszczanie do przelewania systemu korzeniowego roślin ani przesuszania go.

Dostępność wody w glebie dla roślin pozwala zwiększyć stosowanie opracowanych w tym celu produktów, takich jak Aqualink. Adiuwant ten zatrzymuje wodę w strefie korzeniowej roślin, przyczyniając się jednocześnie do lepszego pobierania przez nie składników pokarmowych. Aqualink działa poprzez zmniejszenie napięcia powierzchniowego wody, umożliwiając jej szybsze i głębsze wnikanie w profil glebowy i łatwiejsze rozprzestrzenianie w strefie korzeniowej. Minimalizuje straty związane ze spływem powierzchniowym oraz ogranicza odparowanie wody z powierzchni gleby.