Zbawienne dla roślin, bezpieczne dla środowiska – postaw na biostymulatory

Zmienna pogoda, wiosenne przymrozki, latem bardzo wysokie temperatury i defcyt wody, a w konsekwencji zahamowane wzrost i plonowanie warzyw – to bardzo częste czynniki stresogenne dla roślin. Choć ryzyko ich wystąpienia jest wpisane w prowadzenie upraw, zwłaszcza polowych, to warto podjąć działania, które zabezpieczą rośliny przed ich skutkami lub je złagodzą.
Iwona Polewska Jankowiak

Dostosowanie odczynu gleby do wymagań uprawianych warzyw, poprawa zasobności gleby we wszystkie składniki pokarmowe i jej żyzności oraz zwiększenie jej pojemności wodnej i sprawności biologicznej, a także wzmocnienie naturalnej odporności roślin to aspekty, o które należy zadbać, chcąc zapewnić sobie sukces w prowadzeniu upraw. Żeby jednak z bardzo szerokiej oferty produktów wybrać te odpowiednie, które pomogą złagodzić skutki stresu roślin i zapewnić im prawidłowy metabolizm oraz uzyskać wysokie i dobre jakościowo plony warzyw nawet w trudnych warunkach, warto przyjrzeć się mechanizmom działania biostymulatorów i je zrozumieć.

Zadanie biostymulacji to…

…sterowanie procesami życiowymi roślin – wpływanie na ich tempo, zwiększanie odporności na warunki stresowe, ułatwianie regeneracji uszkodzonych tkanek oraz stymulacja wzrostu wegetatywnego i generatywnego. Biostymulatory charakteryzują się różnymi sposobami działania, ale z założenia są bezpieczne dla środowiska naturalnego. Wspomagają one, a nawet częściowo zastępują, działanie chemiczne tradycyjnych preparatów do ochrony i nawożenia roślin.

Systematyka

Trzeba podkreślić, że preparaty o działaniu biostymulującym, które producenci warzyw często i chętnie stosują w trakcie sezonu wegetacyjnego, to bardzo szeroka grupa. Podział substancji biologicznie czynnych i dotycząca go terminologia nie są do końca sprecyzowane. Najczęściej wyróżnia się poniższe kategorie substancji, których działanie bezpośrednio lub pośrednio stymuluje rozwój roślin i ich procesy życiowe.

  1. Fitohormony (auksyny, gibereliny, cytokininy, tryptofan i inne) – to naturalne regulatory wzrostu i rozwoju oraz odpowiadające im substancje syntetyczne. W tej grupie znajdują się głównie aminokwasy roślinne, dostępne w produktach takich jak: Protaminal, Metalosate Calcium, Maral, Startus Active.
  2. Bioregulatory (np. fenole, chitozan, kwas salicylowy, kwas jabłkowy, kwas octowy, kwas glukonowy) – to specyfczne substancje pochodzenia roślinnego, stymulujące mechanizmy obronne roślin oraz produkcję ftoaleksyn. Wchodzą w skład takich produktów jak Omex Zynergy, Vifo miedź-bor.
  3. Fitostymulatory (stymulatory wzrostu, np. kwas alginowy, mannitol czy jod) – to substancje, które nie biorą bezpośredniego udziału w regulacji procesów życiowych roślin, ale oddziałując na ich metabolizm, wspomagają je i stymulują procesy związane z ograniczaniem wydatku energetycznego. Do tej grupy biostymulatorów należą produkty zawierające kompleksy algowe oraz krzem, tytan i jod, np. Maral, Algex, ASX Krzem plus, ASX Tytan plus.
  4. Organizmy antagonistyczne (grzyby, bakterie) – zastosowane na roślinę lub glebę zmieniają zakres występujących gatunków, ograniczając występowanie grzybów patogenicznych lub zwiększając tempo procesów biologicznego rozkładu. Przykładem jest preparat Rhizosum N plus.
  5. Substancje o działaniu pośrednim (polepszacze glebowe), np. kwasy humusowe i fulwowe – działają na rośliny poprzez wpływ na środowisko glebowe i jego poprawę. Są dostępne m.in. w postaci produktów Rosahumus, ActiHumus Pro, Startus Active i Algasoil. Główne zadania biostymulatorów to:
  • ochrona roślin przed stresem – przeciwdziałanie, zabezpieczenie roślin przed wystąpieniem stresu, np. przed przymrozkami, oraz stymulowanie procesu fotosyntezy,
  • stymulacja rozwoju systemu korzeniowego,
  • ułatwianie roślinom regeneracji i odzyskania wigoru po wystąpieniu niekorzystnych czynników, takich jak przymrozki, ftotoksyczność po herbicydach,
  • wsparcie roślin w celu wywołania tzw. indukowanej odporności nabytej (SAR) – poprzez wpływ na ich metabolizm, wzmacnianie roślin, oszczędzanie ich wydatku energetycznego,
  • przeciwdziałanie negatywnym wpływom: suszy, zasolenia, zbyt wysokich i niskich temperatur, nadmiernego promieniowania UV, stresów wywołanych przez herbicydy, choroby grzybowe i nematody.

Czym jest SAR?

SAR to naturalna odporność systemiczna nabyta przez rośliny. Odporność nabyta występuje po kontakcie z patogenami. Taki zabieg można porównać do szczepienia roślin, pozwalającego w efekcie zapobiegać negatywnym skutkom ataku patogenów chorobotwórczych poprzez podniesienie odporności naturalnego systemu roślin. Za tę funkcję odpowiada kwas salicylowy, którego prekursorami są fenylopropanoidy naturalnie występujące w roślinach. Kwas salicylowy może przemieszczać się w roślinie, krążąc z jej sokami komórkowymi (wykazuje działanie systemiczne). Dzięki temu działa w całej roślinie, generując jej uogólnioną odporność na różnego rodzaju sytuacje stresowe, takie jak susza, wysokie temperatury czy atak patogenów chorobotwórczych.

W efekcie kwas salicylowy:

  • aktywizuje procesy życiowe w sytuacjach
  • stresowych (przymrozki),
  • reguluje gospodarkę wodną (stres termiczny),
  • poprawia zdrowotność roślin (wzmacnia SAR).

Charakterystyka wybranych produktów

Maral NPK 6-5-5

To wyjątkowy produkt do zadań specjalnych. Maral, ze względu na jego bardzo bogaty skład, można zaliczyć i do biostymulatorów, i do bioregulatorów, i do fitohormonów. Jest bogaty w składniki pokarmowe Maral NPK 6-5-5, zawiera także cynk (1%) w formie łatwo dostępnej dla roślin uprawnych oraz kompleks Ryzea – ekstrakt bioaktywnych molekuł z alg – Ascophyllum nodosum, Laminaria digitata, Fucus ssp. – pochodzących z Oceanu Atlantyckiego. Środki chelatujące zawarte w nawozie, tj. kwas alginowy i aminokwasy, promują wchłanianie i translokację składników odżywczych w roślinie. Dzięki wyjątkowej metodzie ekstrakcji alg uzyskano najwyższą koncentrację aktywnych składników. Naturalne hormony roślinne zawarte w kompleksie Ryzea aktywizują metabolizm roślin, rozwój systemu korzeniowego, ich wzrost oraz obfite kwitnienie i owocowanie. Ponadto indukują odporność roślin na niekorzystne warunki siedliskowe i atmosferyczne. Maral jest bogaty w jod oraz w fenylopropanoidy, będące prekursorami kwasu salicylowego, który indukuje odporność roślin na stres wodny – ma to pozytywny wpływ na parametry fotosyntezy, potencjał wodny liści, zawartość wody w komórkach i aktywność enzymów oksydacyjnych. Fenylopropanoidy i wytworzony z nich kwas salicylowy indukują odporność systemową roślin (SAR) na patogeny. Dodatek kwasów humusowych podnosi efektywność pobierania składników pokarmowych, zmniejszając antagonizm jonowy, a także aktywizuje metabolizm roślin i ich wzrost. W uprawach warzyw nawóz jest polecany do stosowania dolistnego, w okresie intensywnego wzrostu, kwitnienia i dojrzewania, w dawkach: w przypadku upraw polowych – 0,75–1,5 l/ha, a pod osłonami – 0,5–0,75 l/ha. W związku z coraz częstszymi i większymi zaburzeniami rozwoju systemu korzeniowego, powodowanymi wysokimi temperaturami gleby, bardzo istotne jest jego wzmocnienie i Maral doskonale się do tego nadaje. Nawóz do fertygacji warzyw należy stosować w okresie ich intensywnego wzrostu oraz w sytuacjach występowania wysokich temperatur i deficytu wody, najlepiej przemiennie z CaTs Tiosiarczanem wapnia. Zaleca się wykonać 1–3 zabiegi fertygacji w sezonie, w dawce 2–3 l/ha.

Rosahumus

Nawóz organiczno-mineralny, zawierający kwasy humusowe, potas i żelazo. Otrzymuje się go w procesie alkalicznej ekstrakcji leonardytów – kopaliny będącej formą pośrednią między torfem a węglem brunatnym. Rosahumus zawiera 85% kwasów humusowych, 12% K2O i 0,6% żelaza. Kwasy humusowe z tego nawozu swoją szczególną bioaktywnością przewyższają pięciokrotnie te pochodzące z innych źródeł materii organicznej. Substancja organiczna zawarta w oborniku czy kompoście w większości ulega mineralizacji, w mniejszej części humifkacji prowadzącej do powstania próchnicy, w tym kwasów humusowych. Rosahumus działa jak środek kondycjonujący glebę, biokatalizator procesów glebowych i biostymulator rozwoju roślin. Jego działanie jest długookresowe, co potwierdzają badania. Stosowanie Rosahumusu jest szczególnie efektywne we wszystkich glebach o niskiej zawartości próchnicy.

ASX Krzem plus

Stymulator zawierający co najmniej 2,2% krzemu (Si) w postaci kwasu ortokrzemowego rozpuszczalnego w wodzie, 0,45% boru (B) i 1,1% miedzi (Cu) – łatwo dostępnych dla roślin – oraz 80% substancji organicznej w suchej masie. ASX Krzem plus aktywizuje procesy życiowe oraz ich mechanizmy obronne w sytuacjach stresowych, zwiększając tym samym wielkość i jakość plonu. Produkt jest przeznaczony do stosowania we wszystkich uprawach, na wszystkich typach gleb. Główną rolą stymulatora jest wysycenie roślin, a ściślej mówiąc ich ścian komórkowych krzemem, który zwiększa dopływ tlenu do korzeni poprzez wzmocnienie ścian kanałów doprowadzających powietrze i umożliwia roślinom oddychanie w warunkach podmokłych.

Krzem:

  • osadza się w warstwie bezpośrednio pod naskórkiem, dzięki czemu ogranicza penetrację roślin przez choroby grzybowe oraz żerowanie owadów ssąco-kłujących, poprzez wzmocnienie naskórka zapobiega także nadmiernej transpiracji,
  • ogranicza stres roślin spowodowany defcytem składników pokarmowych lub nadmiarem P, K, Mg, N czy glinu (Al),
  • wpływa na poprawę sprawności procesów biochemicznych u roślin,
  • zmniejsza ryzyko występowania pozostałości środków ochrony roślin,
  • poprawia jędrność i trwałość oraz zdolności przechowalnicze warzyw i owoców,
  • chroni, wzmacnia i regeneruje rośliny w sytuacjach stresowych (niskie temperatury, susza, nadmiar wody, stres termiczny),
  • tworzy w liściach i naskórku rodzaj warstwy izolacyjnej, zwiększając w ten sposób ochronę rośliny i owoców przed zimnem, co ma ogromne znaczenie w okresie wiosennych przymrozków,
  • tworzy pryzmat i ułatwia przesyłanie światła do tkanek – lepsze nasłonecznienie zapewnia większą sprawność fotosyntezy i produkcję asymilatów.

ASX Krzem plus stosuje się w dawce 0,5 l/ha, 1–4 razy w czasie intensywnego wzrostu lub w okresach niskich i wysokich temperatur.

ASX Tytan plus

Nawóz, który stymuluje fotosyntezę, czyli najważniejszy proces fizjologiczny roślin. Polega on na wytwarzaniu związków organicznych z materii nieorganicznej i zachodzi w komórkach zawierających chlorofil przy udziale światła. Zawarty w nawozie tytan – w formie najłatwiej dostępnej dla roślin, wsparty borem i kompleksem Titanium Power System – jest najlepszym aktywatorem procesu fotosyntezy. Zwiększa syntezę chlorofilu i sprawność fotosyntezy, dzięki czemu roślina produkuje więcej asymilatów. Bor wspomaga proces zapylenia i wiązania nasion. ASX Tytan plus zawiera także fitohormony, takie jak cytokininy, które pozytywnie wpływają na regulację procesów starzenia się rośliny (dzięki czemu jest ona dłużej pełna wigoru), oraz gibereliny, przyspieszające kiełkowanie, wpływające na wzrost wydłużeniowy pędu, zapewniające żywotność pyłku i indukujące kwitnienie roślin w sytuacjach ekstremalnych (brak światła, chłodne dni). Ten produkt jest doskonałym dodatkiem do wszystkich nawozów dolistnych w okresach stresu (zimno, sucho) i intensywnego wzrostu warzyw. Zalecana dawka to 0,2–0,4 l/ha.

Omex Zynergy

Płynny nawóz mikroelementowy, przeznaczony do nawożenia dolistnego. Zawiera miedź, cynk i siarkę. Dzięki nowatorskiej technologii składniki pokarmowe są wyjątkowo szybko pobierane przez rośliny i transportowane do miejsc, w których jest ich deficyt. Omex Zynergy zwiększa odporność roślin na niekorzystne warunki atmosferyczne i siedliskowe, stymuluje produkcję ftoaleksyn – naturalnych ciał odpornościowych, aktywizując mechanizmy obronne roślin. Nawóz można stosować łącznie z większością środków ochrony roślin. Jest doskonałym sposobem na uzupełnienie programów ochrony i uzyskanie wysokich i zdrowych plonów. Zalecana dawka to 0,5–1 l/ha, liczba zabiegów w sezonie: 1–5. W ziemniakach pierwszy zabieg należy wykonać po wytworzeniu pokroju krzaka, kolejne co 10–14 dni.

Omex Zynergy pełni w uprawach podwójną funkcję, czyli:

  • działa jak silny środek odżywczy uzupełniający niedobory miedzi, cynku i siarki,
  • zwiększa odporność roślin na niekorzystne warunki atmosferyczne i siedliskowe, stymulując produkcję ftoaleksyn i aktywizując mechanizmy obronne roślin.