Wiosenne wapnowanie – wybierz wapno, które zadziała!

Niewłaściwy odczyn gleby to słaba dostępność składników pokarmowych dla roślin, a przez to niższy plon warzyw. W związku z tym każdy doświadczony plantator zdaje sobie sprawę z konieczności zastosowania wapnowania wiosną, jeśli nie zostało ono przeprowadzone jesienią. Warto o tym pamiętać zwłaszcza teraz, w dobie bardzo drogich nawozów mineralnych, i sięgnąć po odpowiednie wapno. Odpowiednie, czyli jakie?

Mirosław Błasiak

Uregulowanie poziomu odczynu gleby, na której planowana jest uprawa, np. cebuli, kalafiora, kapusty czy marchwi, wpłynie bezpośrednio i pośrednio na przemiany materii organicznej oraz na przyswajalność składników pokarmowych i rozwój żywych organizmów, a w efekcie na plonowanie warzyw.

Konsekwencje zakwaszania gleb

Polska leży na terenach polodowcowych, co sprawia, że aż mniej więcej 60% terytorium kraju zajmują gleby kwaśne i bardzo kwaśne. Lekko kwaśne to kolejne 5% powierzchni. Nie bez znaczenia jest również działalność człowieka. Wpisuje się w nią m.in. konieczność stosowania nawozów fizjologicznie kwaśnych, ale zawierających niezbędne dla roślin składniki pokarmowe, takie jak siarczan amonu, saletra amonowa czy mocznik, które wzmagają kwasowość gleby. Aktywizują ją także takie nawozy, jak siarczan potasu czy sól potasowa. Lista niepożądanych konsekwencji zakwaszania gleb jest długa.

Niskie pH gleby skutkuje m.in.:

szybszym wymywaniem z podłoża składników pokarmowych, utrudnieniem dostępności niektórych z nich dla roślin (azotu, fosforu, potasu, magnezu), wzrostem dostępności metali ciężkich,
słabszym rozwojem niektórych mikroorganizmów wspierających wzrost roślin,
pogorszeniem się struktury ziemi,
zmniejszeniem plonów,
zwiększeniem nakładów na ochronę roślin przed chorobami.

W glebie o niskim odczynie glin i mangan powodują przede wszystkim hamowanie podziału komórek stożka wzrostu korzeni. Pogorszeniu ulega struktura gleby, a płytkie korzenie nie pobierają wystarczającej ilości składników pokarmowych: azotu, przede wszystkim z głębszych warstw gleby, czy mało ruchliwych fosforu i potasu. Oznacza to zwyczajnie spadek plonowania. Ponadto glin zablokuje fosfor, który stanie się niedostępny. W przypadku upraw typowe objawy zbyt niskiego pH gleby, pojawiające się już wiosną, to słabe ukorzenienie roślin, zahamowanie ich rozwoju, deformacja liści.

Cel stosowania wapna nawozowego

Podstawowym celem stosowania wapna nawozowego jest odkwaszanie gleby, polegające na podniesieniu jej odczynu (pH) do poziomu zbliżonego do obojętnego. W efekcie zabiegu dochodzi także do zablokowania wspomnianego już toksycznego glinu. Po nawożeniu nawozem wapniowym następuje rozkład glinu na jony Ca2+ i OH–. Grupa wodorotlenowa łączy się z tym pierwiastkiem, tworząc wodorotlenek glinu, który jest nierozpuszczalny w wodzie. Glin traci swoje toksyczne właściwości. Ponadto wapnowanie gleby dostarcza roślinom wapnia – składnika, który, obok magnezu, należy do podstawowych mikroelementów niezbędnych do rozwoju upraw i plonowania. Niedobór obu tych pierwiastków prowadzi nie tylko do spadku plonów, ale także – co jest równie ważne – do wzrostu podatności roślin na stres, np. suszę. Warzywa przy braku wapnia są mniej trwałe, ponieważ jest on budulcem ścian komórkowych. Jeżeli z jakichś przyczyn jesienią nie zostało wykonane wapnowanie gleby i nie dostarczono odpowiedniej ilości wapna, to zabieg ten można przeprowadzić wiosną pogłównie lub mieszając nawóz z glebą.

Trafić w punkt

Wapnowanie pól pod uprawy warzyw polowych musi być prowadzone rozsądnie. Jego potrzebę zawsze należy określać na podstawie analizy chemicznej gleby, jej typu oraz preferencji uprawianych roślin. Optymalne pH gleby zależy od jej właściwości fizykochemicznych, w związku z tym jego poziom jest odmienny dla różnych typów gleb.

Dla gleb:

bardzo lekkich – pH 5,1–5,3,
lekkich – pH 5,6–5,8,
średnich – pH 6,2–6,5,
ciężkich – pH 6,6–6,8.

Biorąc to pod uwagę oraz uwzględniając rodzaje, pochodzenie i cechy dostępnych na polskim rynku nawozów wapniowych pozostaje wybrać rozwiązanie, które w optymalny sposób podniesie pH oraz pozytywnie wpłynie na materię organiczną, życie biologiczne w glebie, a także na dostępność składników pokarmowych dla roślin i ich przyswajalność. W przypadku interwencyjnego nawożenia wapnem zalecane jest stosowanie nawozów z najmłodszej formy węglanu wapnia, czyli kredy, o reaktywności na poziomie 90–100%. Tylko produkty charakteryzujące się wysoką reaktywnością pozwolą odżywić tym składnikiem rośliny po spoczynku zimowym, podniosą pH w obrębie systemu korzeniowego i optymalnie zwiększą wykorzystanie składników pokarmowych. W tym kontekście sprawdzonymi i godnymi polecenia produktami są Czarna Kreda i Wapniak Kornicki.

Charakterystyka produktów do wapnowania

Czarna Kreda to produkt bazujący na pokładach kredy jeziornej typu 07a. Jest to młoda, a tym samym najbardziej miękka forma węglanu wapnia. Zawiera znaczną ilość materii organicznej, która występuje w niej naturalnie. Jest to materia organiczna pochodzenia roślinnego, na różnym etapie humifkacji i innych procesów próchniczotwórczych. Poziom substancji organicznej wynosi mniej więcej 7,5% i jest systematycznie monitorowany przez producenta.

Czarna Kreda:

poprawia żyzność gleb,
stabilizuje odczyn gleby,
poprawia strukturę i zwiększa zwięzłość gleb,
korzystnie wpływa na pojemność wodną gleb,
oddziałuje na pojemność sorpcyjną gleby i kształtowanie się zasobności podłoża w składniki pokarmowe dla roślin,
stymuluje namnażanie się pożytecznych mikroorganizmów glebowych.

Wapniak Kornicki

Jest granulowanym nawozem wapniowym. Surowiec do jego produkcji stanowi kreda pisząca, pochodząca z najmłodszych geologicznie pokładów węglanu wapnia, co gwarantuje bardzo wysoką reaktywność nawozu.

Korzyści z wapnowania widoczne w pierwszym roku po zabiegu to:

znaczący przyrost plonów,
poprawa efektywności wykorzystania nawozów mineralnych,
polepszenie właściwości fizycznych gleb poprzez zwiększenie struktury gruzełkowatej.

Atutem produktu jest możliwość precyzyjnego dozowania i łatwego wysiewu dzięki granulowanej postaci. Nawóz może być stosowany pogłównie lub w międzyrzędziach.