Za sprawcę niepokojących objawów w postaci przebarwień na liściach, więdnięcia roślin czy też zahamowania wzrostu zwykle podejrzewane są patogeny lub szkodniki. Często jednak przyczyną tych zaburzeń mogą być błędy w nawożeniu roślin, a co za tym idzie zaawansowane niedobory składników pokarmowych. Prawidłowe odżywienie roślin zapewnia stabilizację wzrostu i plonowania.

Zadbaj o równowagę

Niedobór makro- i mikroelementów może występować nawet przy pozornie właściwie dobranym programie nawożenia. Przyczyną pojawienia się objawów niedoborów mogą być stresy biotyczne, np. zmiana temperatury, nadmierne zasolenie, susza lub też zbyt duża wilgotność, lub też przenawożenie. Niewłaściwe pH gleby wpływa na zmniejszenie przyswajalności m.in. wapnia i magnezu, a uszkodzenie systemu korzeniowego przez szkodniki obniża pobieranie składników pokarmowych z roztworu glebowego, a co za tym idzie zaburza ich prawidłowy przepływ w roślinie. Niedobór danego składnika może wystąpić również przy niewłaściwych proporcjach poszczególnych pierwiastków lub przenawożenia jednym z nich. Przykładowo nadmierne nawożenie potasem utrudnia roślinom pobieranie magnezu, a nadmierna ilość azotu w glebie obniża pobieranie potasu. Dlatego przy układaniu programu nawożenia dla upraw pomidora musimy uwzględnić prawo minimum, które potwierdza iż niedobór jednego składnika ogranicza rozwój rośliny.

Zmęczenie gleby źródłem problemów

Pomidory uprawiane są w monokulturze, co ze sobą niesie z roku na rok pogorszenie warunków glebowych wynikających z jej zmęczenia. W tego typu problemach ważne jest, aby poprawić właściwości strukturotwórcze podłoża, zawartość próchnicy, kwasów humusowych. W takim przypadku zaleca się zastosowanie nawozu Rosahumus oraz regeneratora biologicznego gleby – Delsol, który wspomaga stymulację pożytecznych bakterii glebowych. Poprawa właściwości gleby jest szczególnie ważna w tradycyjnej metodzie uprawy pomidora w tunelach foliowych, gdzie nie mamy możliwości wymiany podłoża. Do upraw metodą tradycyjną poleca się dobór odmian charakteryzujących się posiadaniem jak największej ilości cech odporności wobec patogenów i niekorzystnych warunków środowiskowych.

Stymulacja kwitnienia i zawiązywania owoców

Bardzo ważnym etapem w rozwoju warzyw psiankowatych jest czas wiązania kwiatów i zawiązywania owoców. Etap ten jest kluczowym w produkcji, dlatego bardzo istotne jest, aby w tym momencie roślina była w dobrej kondycji. Najważniejszymi pierwiastkami w tym czasie jest bor i żelazo, które wpływają na poprawę kwitnienia i zawiązywania owców. Do nawożenia borem polecany jest preparat Missibor oraz zawierający szybko pobierany przez roślinę sorbitol – Bolero. Równie istotne w tym czasie jest podawanie nawozów algowych dostarczających niezbędnych składników i pobudzających syntezę poliamin, co stymuluje prawidłowy rozwój kwiatów, poprawia lotność pyłku i jego kiełkowanie. Pierwszy zabieg preparatem Agrocean B powinien być wykonany po wytworzeniu pąków kwiatowych, kolejny w pełni kwitnienia, a następnie pod koniec kwitnienia. Algi morskie zapobiegają deformacji owoców, wpływają pozytywnie na podziały komórkowe, a więc wzrost owoców. Warto zastosować w programie nawożenia preparat Algex, szczególnie podczas intensywnego wzrostu owoców. Nawóz ten oprócz aminokwasów, wyciągu z alg zawiera także podstawowe składniki plonotwórcze takie jak N, P, K.

Sucha zgnilizna wierzchołkowa

Niekorzystne warunki uprawy mogą doprowadzić do utrudnionego pobierania pierwiastków, krytycznych niedoborów, a w konsekwencji wystąpienia najgroźniejszej z chorób fizjologicznych w uprawie pomidora – suchej zgnilizny wierzchołkowej. Objawy pojawiają się na spodniej stronie owoców w postaci brunatnych, suchych plam. Plamy pojawiają się już na zielonych owocach, a ich obecność drastycznie obniża wartość handlową lub całkowicie wyklucza takie owoce ze sprzedaży.  Choroba spowodowana jest niedoborem Ca, wobec czego w programie nawożenia konieczne jest uwzględnienie nawozów bogatych w łatwo przyswajalny wapń zanim wystąpią objawy znacznych jego niedoborów. Takimi cechami charakteryzują się następujące preparaty: Agrocean Ca (3l/ha), Metalosate Calcium (1,5 – 2 l/ha), Rosacal plus (4 – 5 l/ha w gruncie), Viflo Cal S (3l/ha), Rosatop Ca (4-5 l/ha), Folanx Ca 29 (5-10 kg/ha).

Fioletowe liście

W początkowym okresie wzrostu roślin, przy wystąpieniu dużej różnicy temperatury podłoża i powietrza ujawniają się objawy niedoboru fosforu przyczyniające się do zaburzeń wzrostu owoców. Deficyt fosforu objawia się fioletowym wybarwieniem dolnej strony blaszki liściowej. Dłużej utrzymujący się niedobór może doprowadzić do zdrewnienia szyjki korzeniowej, co w późniejszym okresie wzrostu powoduje drobnienie owoców. Pęd nie przyrasta na grubość i grona nie są odpowiednio odżywione. Rzutuje to na jakość i ilość uzyskanego plonu oraz kondycję i dalszy wzrost roślin. Skuteczne likwidowanie niedoborów tego pierwiastka daje zastosowanie wysokoskoncentrowanego nawozu fosforowego – ASX fosfor plus w dawce 2kg/ha. Fertygacja daje możliwość dostarczenia składników pokarmowych bezpośrednio z roztworu glebowego, a nawozy Rosasol występują w różnych składach, co daje możliwość dostosowanie nawożenia do indywidualnych potrzeb plantacji.  Do szybkiego odżywienia fosforem polecane są nawozy Rosasol 8-50-12 lub 8-17-41.

Prawidłowe wybarwienie

Równomierne wybarwienie owoców to jedna z podstawowych cech warunkujących wysoką jakość pomidorów. Zaburzenia w tym procesie spowodowane są nieodpowiednim stosunkiem N:K w glebie. Przenawożenie azotem hamuje pobieranie potasu, a więc pomimo nawożenia tym składnikiem owoce nie wybarwiają się prawidłowo. Ponadto potas jako pierwiastek odpowiedzialny za prawidłowe funkcjonowanie gospodarki wodnej przy niedoborze doprowadza do zasychania blaszki liściowej i obłamywania gron. Bardzo często obserwowane jest również pękanie owoców. Dlatego tak ważne jest uwzględnienie tego pierwiastka w programie nawożenia. Najszybszą formą dostarczenia go roślinom jest skompleksowanie potasu aminokwasami. W niesprzyjających warunkach dla roślin oraz utrudnionego pobierania potasu zaleca się zastosowanie Metalosate Potassium w dawce 2-4 l/ha, ponieważ aminokwasy umożliwiają szybsze pokonywanie przeszkód na drodze transportu pierwiastka w roślinie do miejsca zapotrzebowania.

Przed zbiorem etefon

Chłody i deszcze w sierpniu i pierwszej połowie września, opóźniają proces dojrzewania owoców pomidora. Przyśpieszanie dojrzewania pomidorów jest możliwe poprzez zastosowanie etefonu będącego substancją czynna preparatu Flordimex 420 SL. Taki zabieg umożliwia zbieranie owoców w wartości handlowej bez względu na przebieg nieprzychylnej pogody. Etefon to regulator wzrostu stymulujący tworzenie w owocach czerwonego barwnika – likopenu. W tkance roślinnej ulega rozkładowi chemicznemu uwalniając etylen, który naturalnie wytwarzany jest w dojrzewających owocach powodując przyśpieszenie przemiany chlorofilu w likopen. Flordimex 420 SL przyśpiesza dojrzewanie owoców w pełni wyrośniętych, zielonych. Najlepszy efekt daje opryskanie, gdy większość owoców na roślinie (50–70%) jest w fazie pełnej dojrzałości zielonej (osiągnęły swą maksymalną wielkość, mają komory nasienne wypełnione nasionami otoczonymi galaretką, ale nie zaczęły się jeszcze przebarwiać). W tym czasie owoce dojrzewające (czerwone i „zapalone”) powinny stanowić u odmian wczesnych i średnio wczesnych 5–15% ogółu owoców na roślinie. Odmiany późne można opryskiwać trochę później — gdy owoce dojrzewające stanowią 15–25% ogółu owoców na roślinie.

Stymulacja wzrostu i rozwoju roślin pomidora umożliwia uzyskanie wysokiej jakości owoców oraz sterowanie terminem ich pełnej dojrzałości. Zbilansowane nawożenie to prawidłowe pobieranie każdego pierwiastka przez rośliny, a tym samym odpowiednie odżywienie w każdej fazie wzrostu rośliny. Regulatory wzrostu, obok prawidłowego nawożenia stwarzają możliwość przyśpieszenia dojrzewania owoców w momencie hamujących go warunków środowiskowych. Warto zatem obserwować warunki środowiskowe podczas uprawy i reagować na ich zmianę zanim odnotujemy reakcję w postaci zaburzeń fizjologicznych na roślinach.

Beata Rogala, Karolina Felczak