Stonka kukurydziana zagrożenie dla kukurydzy cukrowej

Jak wynika z danych zgromadzonych przez ARiMR*, kukurydza cukrowa w Polsce w 2020 roku była uprawiana na powierzchni 7446,91 ha, natomiast w 2023 roku jej areał wynosił już 14 035,37 ha. Zatem popularność tego gatunku bardzo wzrosła. Wraz ze zwiększającą się powierzchnią zasiewów oraz w wyniku uprawy w monokulturze i pod wpływem zmieniającego się klimatu nasila się występowanie stonki kukurydzianej.

Aleksandra Wieremczuk

Kukurydza cukrowa (Zea mays subsp. mays, grupa Saccharata), nazywana czasem kukurydzą słodką, to popularne warzywo, które znalazło szerokie zastosowanie w kuchni, jako dodatek do sałatek, zup, potraw mięsnych czy dań z makaronem. Może być jedzona po przegotowaniu lub grillowana. W przetwórstwie wykorzystuje się ją do sporządzania mrożonek i konserw. Dostępna jest również w postaci całych kolb lub połówek oraz jako minikolba.

Oprócz optymalnego smaku przetwórcy stawiają producentom kukurydzy cukrowej wysokie wymagania pod względem bezpieczeństwa surowca. Kontroli poddawana jest zawartość pestycydów, pleśni, drożdży i bakterii. Konieczna jest zatem przemyślana ochrona upraw, również pod kątem stonki kukurydzianej.

Duże zagrożenie ze strony stonki kukurydzianej obserwowane jest na stanowiskach, na których wysiewana była kukurydza, oraz na plantacjach zlokalizowanych w pobliżu kukurydzy ziarnowej, kiszonkowej i pękającej. Stonka kukurydziana to szkodnik, który uszkadza korzenie już od najwcześniejszych faz rozwojowych roślin, co wpływa na ich wzrost. Na dalszych etapach uprawy chrząszcze żerują na kolbach, ziarniakach i liściach, co obniża jakość i wielkość plonu.

Larwy stonki kukurydzianej uszkadzają system korzeniowy roślin

Ich wylęg następuje wiosną, od kwietnia do maja. Jest to również okres kiełkowania ziarna kukurydzy i rozwoju systemu korzeniowego. Korzenie młodych roślin wydzielają specyficzne substancje chemiczne, które, podobnie jak dwutlenek węgla, stymulują wylęg larw.

Larwy stonki kukurydzianej są białe lub biało-kremowe, wydłużone i mają trzy pary słabo wykształconych odnóży barwy. Brązowa głowa jest wyposażona w aparat gębowy typu gryzącego. Na końcu ciała znajduje się brązowa tarczka analna. Larwy występujące w monokulturach przechodzą 3 stadia rozwojowe, podczas których różnią się długością ciała: I stadium osiąga do 1,2 mm, II – do 8 mm, a III – do 18 mm.

Dwa pierwsze stadia rozwojowe larw stonki kukurydzianej żerują na najmłodszych korzonkach kukurydzy. Najbardziej szkodliwe jest trzecie, które wgryza się do większych korzeni i niszczy ich rdzeń.

System korzeniowy pełni w rozwoju i wzroście kukurydzy bardzo ważną funkcję. Korzenie pobierają wodę i składniki pokarmowe z gleby. Ważne jest, by były one dostępne dla rośliny również z głębszych warstw gleby, zwłaszcza w warunkach suszy. Dobrze rozwinięty system korzeniowy pozwala na lepsze utwierdzenie rośliny w podłożu, dzięki czemu kukurydza jest mniej podatna na złamania i wyleganie. Natomiast system korzeniowy uszkodzony przez stonkę kukurydzianą mniej efektywnie pobiera wodę i składniki pokarmowe z gleby, co sprawia, że rośliny wolniej rosną, a w okresie niedoboru wiosennych opadów więdną. Silna redukcja masy korzeniowej może spowodować wyginanie się łodyg w kształt gęsiej szyi, tzw. goose-neck. Rośliny te często są nisko pochylone nad glebą i trudne do zebrania. Przy silnej presji szkodnika uszkodzone mogą zostać również korzenie podporowe kukurydzy, czego następstwem jest wyleganie. W wyniku żerowania larw stonki kukurydzianej na korzeniach mogą pojawiać się brązowo-czarne plamy lub zgnilizny. Dzieje się tak dlatego, że uszkodzone miejsca są bardziej podatne na porażenie przez choroby.

Chrząszcze stonki kukurydzianej

Chrząszcze stonki kukurydzianej mogą wpłynąć na plon także w późniejszych fazach rozwojowych kukurydzy, zwłaszcza gdy pojawiają się w dużej ilości. Ciało chrząszczy jest wydłużone, o długości do 6,8 mm. Forma dorosła przyjmuje różne zabarwienie – od żółci, poprzez jasną zieleń, aż do koloru lekko pomarańczowego. Głowa jest czarna i wyposażona w aparat gębowy typu gryzącego. Osobniki męskie i żeńskie różnią się wielkością (samice są zwykle większe) i występowaniem na skrzydłach ciemnych pasów – u samic przebiegają one wzdłuż ciała, u samców powierzchnia skrzydeł jest jednolicie ciemna. Charakterystyczne dla samic są również krótsze czułki oraz w przypadku zapłodnionych osobników duży odwłok wypełniony jajami.

Chrząszcze żerują na kolbach, uszkadzając świeże znamiona, czego objawem są brązowe plamki. Dorosłe osobniki mogą również żerować na ziarniakach, wyjadając ich zawartość, co wpływa na redukcję zaziarnienia kolb i plonu. Na uszkodzonych ziarniakach i liściach okrywowych kolb częściej występują choroby. Natomiast uszkodzenia liści powodują zmniejszenie powierzchni asymilacyjnej, co wpływa na odżywienie roślin.

Belem 0,8 MG chroni system korzeniowy kukurydzy

W celu ochrony systemu korzeniowego roślin kukurydzy i zapewnienia prawidłowego rozwoju roślin opracowano środek Belem 0,8 MG, który zawiera w swym składzie cypermetrynę. Produkt zwalcza larwy stonki kukurydzianej oraz drutowce już od momentu zastosowania. Jest to preparat o działaniu kontaktowym i żołądkowych.

Po kontakcie z insektycydem układ nerwowy szkodników zostaje sparaliżowany. Belem 0,8 MG tworzy barierę wokół korzeni kukurydzy i zapewnia ochronę nawet do 120 dni, czyli przez cały okres wylęgu larw stonki kukurydzanej. Korzyścią z jego stosowania w tym terminie jest też ograniczanie rozwijania się osobników dorosłych stonki, co chroni kolby i liście roślin. Belem 0,8 MG dostępny jest w wygodnej formie mikrogranul. Stosuje się go podczas siewu (12–24 kg/ha), przy użyciu podłączonego do siewnika aplikatora, co zapewnia przykrycie glebą granulatu wraz ziarniakami.

* Źródło: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Czy wiesz, że…

…w produkcji kukurydzy cukrowej wykorzystywane są 3 typy odmian mieszańcowych o zróżnicowanej zawartości cukru w świeżej masie ziarna:

• su – normalnie cukrowe, zawierające 2,5–6% cukru, charakteryzują się bogatym smakiem, najlepiej smakują w dniu zbioru,
• se – o podwyższonej zawartości cukru – 6,5–8 % cukrów. Odmiany te mają gen odpowiadający za właściwe poziom cukru w ziarniakach i smak. W ich przypadku utrata cukru jest wolniejsza, dłużej utrzymują smak, który jest delikatniejszy niż w przypadku odmian su.
• sh – supersłodkie lub ekstrasłodkie, o zawartości cukru 8–12% i więcej. Odmiany te mają gen shrunken, który zwiększa zawartość cukrów prostych oraz powoduje ich wolniejszą zamianę na skrobię, a także dłuższe utrzymywanie smakowitości ziarniaków.