Przegląd rozwiązań do ochrony warzyw z wykorzystaniem miedzi

Profesjonalna produkcja wysokiej jakości warzyw wymaga zapewnienia roślinom optymalnych warunków rozwojowych, na co składa się m.in. skuteczna ochrona przed chorobami. A rolnicy mają do dyspozycji coraz mniej preparatów chemicznych, natomiast produkty biologiczne nie zawsze okazują się wystarczające. W związku z tym rośnie znaczenie zabiegów ochronnych z wykorzystaniem miedzi. Co warto wiedzieć na ten temat?

Wojciech Niemiec

Preparaty, których głównym składnikiem jest miedź, należą do najstarszych rozwiązań wykorzystywanych w ochronie roślin przed chorobami bakteryjnymi i grzybowymi. Mimo upływu lat związki miedzi nadal są bardzo często stosowane w ramach zabiegów zapobiegawczych i stanowią podstawę profilaktyki.

Działanie preparatów miedziowych

Zasadniczo działanie preparatów miedziowych polega na hamowaniu kiełkowania zarodników grzybów chorobotwórczych oraz na ograniczaniu rozwoju grzybni w tkankach roślin. Miedź wykazuje również działanie ochronne na roślinach, ograniczając wnikanie bakterii patogenicznych do wnętrza ich tkanek. Poza wysoką skutecznością preparaty miedziowe charakteryzują się niską toksycznością wobec środowiska i organizmów zwierzęcych. Dzięki temu dozwolone jest ich stosowanie w uprawach prowadzonych w systemie integrowanej produkcji oraz w gospodarstwach ekologicznych.

Zaaplikowanie preparatów miedziowych w odpowiednim momencie – jeszcze przed wystąpieniem infekcji bakteryjnej czy grzybowej – gwarantuje wysoką skuteczność ochrony upraw.

Wątpliwości w działaniu preparatów miedziowych

Mimo bezdyskusyjnych zalet preparatów miedziowych niektórzy producenci sceptycznie podchodzą do ich stosowania, głównie z powodu obaw związanych z ryzykiem wystąpienia fitotoksyczności. Trzeba jednak pamiętać, że bezpieczeństwo dla roślin i skuteczność stosowania preparatów miedziowych gwarantuje przestrzeganie zasad dotyczących wykonywania zabiegów, czyli aplikacja:

•  w godzinach porannych,
•  przy niskiej aktywności słońca,
•  podczas niższej temperatury powietrza (poniżej 25°C, optymalnie 15–20°C),
•  we właściwej dla danego gatunku fazie rozwojowej, przed infekcją grzybową lub bakteryjną.

Czynniki ograniczające skuteczność zabiegów preparatami miedziowymi to niekorzystne warunki atmosferyczne – intensywne opady deszczu i duże nasłonecznienie – oraz rozwój roślin, czyli przyrastanie niezabezpieczonych części tkanek roślinnych. Dlatego trzeba uwzględnić elementy, które znacząco podnoszą efektywność działania miedzi:

•  dobre pokrycie roślin cieczą użytkową,
•  systematyczność zabiegów ochronnych, aby utrzymać na roślinie warstwę ochronną preparatu.

Preparaty miedziowe mogą być stosowane w rolnictwie ekologicznym

Najnowsze produkty na bazie miedzi cechują się maleńkimi rozmiarami cząsteczek – te nanocząsteczki są w stanie niezwykle szybko przemieszczać się po całej roślinie, zapewniając najlepszą powierzchnię kontaktu substancji z organizmami chorobotwórczymi. Stanowią zatem bardzo skuteczne rozwiązanie w ramach ochrony roślin. Co więcej, w przypadku niektórych gatunków upraw mogą być dobrym zamiennikiem wycofywanych środków chemicznych. Ogromną zaletą tych preparatów jest przywołana już możliwość ich stosowania w rolnictwie ekologicznym i integrowanej produkcji.

Na rynku dostępnych jest wiele produktów miedziowych, zawierających ten składnik w różnych formach.

Poniżej zostały scharakteryzowane te, które zasługują na szczególne zainteresowanie.

Tlenek miedzi, czyli Nordox 75 WG. Produkt zawiera 75% tlenku miedzi. Spośród innych środków miedziowych wyróżnia się:

•  bardzo małym rozdrobnieniem cząstek substancji aktywnej (1,2 mikrometra) i ich jednorodną wielkością,
•  dużą przyczepnością, co znacznie zwiększa skuteczność ochrony,
•  świetną rozpuszczalnością w wodzie (tworzy jednolitą, gotową do użycia zawiesinę).

Nordox 75 WG jest przyjazny dla środowiska, ponieważ zawiera naturalne nośniki, a zatem może być stosowany w uprawach ekologicznych i integrowanej produkcji. Mechanizm jego działania polega na stopniowym uwalnianiu jonów Cu+ i Cu++ przez CuO. Jony Cu++ są zabójcze dla patogenów – powodują ich zamieranie na skutek niszczenia systemu enzymatycznego. Środek ma rejestrację w wielu uprawach sadowniczych i warzywniczych, m.in.: pomidora, bakłażana, papryki, endywii, sałaty, ogórka, dyni, kabaczka, melona, cebuli, szalotki i czosnku.

Tlenochlorek miedzi, czyli Miedzian 50 WP i Miedź plus 50 WP. Preparaty zawierające tlenochlorek miedzi są najstarszą grupą produktów miedziowych i nadal najczęściej stosowaną. Preparaty na bazie tlenochlorku miedzi należy stosować w odpowiednich warunkach atmosferycznych, ponieważ działają one na powierzchni rośliny, więc ważne jest to, żeby po aplikacji zdążyły wyschnąć i stały się odporne na zmywanie. Po zabiegu trzeba też przeprowadzić konserwację opryskiwacza, ponieważ preparaty z tej grupy mogą powodować korozję.

Wodorotlenek miedzi, czyli Champion 50 WG. Zdecydowanym wyróżnikiem tego preparatu jest znacznie większa odporność na zmywanie w porównaniu do produktów na bazie tlenochlorku miedzi. Cecha ta wynika z obecności kryształków wodorotlenku miedzi, które mają postać igieł, dzięki czemu bardzo dokładnie przylegają do opryskiwanej powierzchni. Champion 50 WG nie zawiera chloru, więc nie stwarza ryzyka wystąpienia fitotoksyczności u roślin uprawnych. Środek jest zarejestrowany m.in. w uprawie cebuli, czosnku, ogórka, cukinii, kabaczka i innych dyniowatych o jadalnej skórce.