Produkcja rozsady

rozsadaRozsada to młoda roślina w stadium kilku liści. W zależności od metody produkcji może mieć bryłkę korzeniową (np. rozsada doniczkowana) lub mieć korzenie odsłonięte (rozsada rwana). Produkcja rozsady ma na celu skrócenie okresu wzrostu na polu, co w przypadku niektórych gatunków umożliwia uzyskanie plonów w okresie o najkorzystniejszym klimacie.

Substrat

Aby wyprodukować dobrej jakości rozsadę, niezbędne jest użycie dobrej jakości substratu i materiału siewnego, a następnie zapewnienie optymalnych warunków. Te łatwiej utrzymać w tunelach lub szklarniach o dużych kubaturach.

Cechy dobrego substratu

Substrat do produkcji rozsady musi być wolny od czynników chorobotwórczych, mieć odpowiednie właściwości powietrzno-wodne i być zasobny w składniki pokarmowe. Najczęściej do produkcji rozsad wykorzystywany jest torf wysoki.

Surowy torf wysoki nie nadaje się do siewu nasion, gdyż ma kwaśny odczyn (pH 3,5–4,0) i jest ubogi w składniki pokarmowe. Ma bardzo dużą pojemność wodną, a jednocześnie powietrze stanowi w nim 30–40% objętości. Do wysiewu nasion wykorzystuje się z reguły frakcję 0–10 mm. Aby poprawić właściwości fizyczne, do substratu można dodawać na przykład perlit bądź piasek.

Substraty można również produkować z wykorzystaniem włókna kokosowego. Cechuje je dobra zwilżalność oraz właściwości kapilarne. Na rynku jest gotowy asortyment substratów do produkcji rozsad.

W przypadku przygotowania samodzielnego, w pierwszej kolejności stosuje się nawóz wapniowy węglanowy (5–10 kg na 1m³ torfu wysokiego), następnie po 10–14 dniach dodaje nawozy: pojedyncze, kompleksowe lub wieloskładnikowe.

Materiał siewny

Do uzyskania optymalnych rezultatów konieczne jest użycie nasion o dobrej sile i energii kiełkowania. Ważne jest ich przechowywanie w odpowiednich warunkach, unikanie skrajnie niskich i wysokich temperatur.

Zwykle nasiona z firm nasiennych są zabezpieczone przed chorobami grzybowymi, dlatego zaprawia się je tylko przeciwko szkodnikom, np. na sucho (preparatami w formie proszków), na półsucho lub na mokro (zanurzanie w preparacie).

Nasion po siewie nie powinno się przykrywać samym torfem – zwłaszcza bardzo drobnym – gdyż może się on stosunkowo łatwo zaskorupiać w razie przesuszenia. Po wysiewie nie wolno dopuścić do silnego przesuszenia substratu, gdyż kiełkowanie jest momentem krytycznym.

W celu zwiększenia poziomu wilgotności poleca się przykrywanie podłoża folią. W trakcie produkcji rozsad, zgodnie z Programem Ochrony Roślin, wykonuje się zabiegi przeciw patogenom.

Multiplaty

Rozsadę z bryłką korzeniową można produkować na przykład w doniczkach, zapinanych pierścieniach czy też multiplatach (wielodoniczkach, paletach rozsadowych). Obecnie coraz częściej do produkcji używa się multiplatów o pofalowanych ściankach bocznych, co ma sprzyjać lepszemu przerastaniu systemu korzeniowego w całej objętości komory – w przeciwieństwie do komór o ściankach bocznych gładkich, gdzie korzenie wytwarzają się głównie na spodzie.

rozsada w pojemnikach styropianowych

Profesjonalna produkcja rozsady

W profesjonalnych firmach produkujących rozsadę wykorzystuje się również multiplaty styropianowe. Należy pamiętać, że im mniejsza jest objętość komory na system korzeniowy, tym szybciej substrat przesycha i częściej należy go nawilżać. Roślin nie powinno się zbyt często podlewać, by nie zwiększać ryzyka wystąpienia chorób. Ostatnie podlewanie w ciągu dnia powinno odbyć się o takiej porze, by rośliny przed nocą zdążyły wyschnąć.

Przy dużym zagęszczeniu roślin w multiplatach mają one tendencję do wybiegania – dlatego należy szybciej wysadzać je na miejsce stałe. Takiego problemu nie ma w przypadku większej rozstawy. Produkcja rozsad w multiplatach ma niezaprzeczalną zaletę – gdy warunki w polu są niekorzystne, wtedy rozsadę taką można przez kilka dni przechować w chłodni bez utraty jej jakości.

Dokarmianie rozsady

W trakcie wzrostu rozsad stosuje się ich dokarmianie w formie płynnej. Można w tym celu stosować nawozy wieloskładnikowe lub pojedyncze/kompleksowe. Na rynku jest także szeroka oferta nawozów zawierających wyciągi z alg, które w opinii ich producentów – na skutek obecności między innymi regulatorów wzrostu (auksyny, cytokininy, gibereliny) – przyspieszają tempo wzrostu oraz korzenienie się, a także indukują odporność na czynniki stresowe.

Rozsada pomidora

Rozsadę można produkować zarówno w szklarniach, jak i tunelach. Uzyskiwać można tzw. rozsadę rwaną z pikowania siewek lub bezpośredniego wysiewu nasion do gruntu pod osłonami lub też w multiplatach, a w przypadku odmian wysokich również w doniczkach lub zapinanych pierścieniach (o ø 8–10 cm).

rozsada w pierścieniu

Produkcja rozsady trwa 4–6 tygodni, a okres ten jest krótszy w miarę poprawy warunków świetlnych. By rozsada była gotowa do wysadzenia na miejsce stałe w połowie V, siew przeprowadza się w końcu III w szklarni na stołach w mnożarkach lub skrzynek. Po siewie nasiona lekko się przyciska, podlewa, po czym przysypuje cienką warstwą substratu lub np. perlitu. Całość do momentu wschodów przykrywa się folią. W okresie kiełkowania optymalna temperatura wynosi 20–27°C, a po wschodach 18–20°C/20–22°C (noc/dzień).

Siewki w momencie wyrastania pierwszego liścia właściwego przepikowuje się do podgrzewanego tunelu foliowego, w rozstawie standardowej 8 x 8 cm lub 8 x 10 cm. Przy gęstszym pikowaniu rozsada musi być wcześniej wysadzona na miejsce stałe, by uniknąć jej wzajemnego cieniowania się i wybiegania.

W przypadku siewu wprost do gruntu rozsadę produkuje się w dogrzewanych tunelach. Rośliny uzyskiwane w ten sposób szybciej przyrastają w porównaniu z siewem i pikowaniem. Gdy siew wykonywany jest w pierwszej dekadzie IV, gotową rozsadę otrzymuje się w drugiej dekadzie V. Zwykle produkcję rozsady w multiplatach przeprowadzają specjalistyczne gospodarstwa.

Rozsada papryki

Produkcja może przebiegać 1- lub 2-etapowo. Standardowym sposobem jest wysiew nasion do skrzynek wypełnionych substratem, a następnie pikowanie do pierścieni/ doniczek. Do czasu wschodów należy utrzymywać temperaturę zbliżoną jak w przypadku pomidora.

Z kolei 1-etapowa produkcja rozsady polega na siewie nasion bezpośrednio do wielodoniczek wypełnionych substratem bądź do kostek torfowych lub cylindrów, w których rośliny pozostają do momentu sadzenia.

Rozsada kapusty

Produkcję rozsady można prowadzić zarówno w gruncie, jak i pod osłonami. Do wczesnych terminów polecane jest stosowanie rozsady doniczkowanej, a do późniejszych może być rozsada rwana. Rozsada produkowana w multiplatach, co ma wiele zalet.

rozsada kapustnych

Długość produkcji rozsady kapusty wczesnej trwa około 8 tygodni, a późnej o połowę krócej.

Rozsada sałaty

Nasiona kiełkują niezależnie od warunków świetlnych, jednak ich przykrycie poprawia uwilgotnienie. Nie powinno się z kolei przykrywać nasion otoczkowanych.

Rozsadę można produkować  1- lub 2-etapowo:

  •  2-etapowo odbywa się poprzez siew do skrzynek, a następnie pikowanie do doniczek.
  • W przypadku produkcji 1-etapowej siew przeprowadza się bezpośrednio do docelowych komór w multiplatach.

 

Dr Tomasz Kleiber

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Polecane artykuły:

magazyn - doradca warzywniczy