Kiła kapusty to narastający problem na plantacjach roślin kapustnych. Choroba ta występuje we wszystkich rejonach uprawy tego typu roślin. Największa szkodliwość odnotowywana jest na glebach kwaśnych i wilgotnych oraz na glebach piaszczystych, bielicowych, a także torfowych. Nadal jest to najgroźniejsza i trudna do opanowania, ale i zwalczenia choroba wszystkich roślin krzyżowych.

Kiła kapusty jest typową chorobą płodozmianową, występuje powszechnie tam, gdzie uprawiane są warzywa kapustne, ale powoduje też coraz większe szkody na plantacjach rzepaku. Powszechność choroby wiąże się z występowaniem na licznych gatunkach chwastów oraz tworzeniem się zarodników przetrwalnikowych, które pozostają w glebie i aż do 8 lat zachowują zdolność do kiełkowania. Najbardziej wrażliwa na kiłę jest kapusta głowiasta oraz pekińska, ale też kalafior i brokuły.

Sprawca kiły kapusty

Sprawca kiły kapusty jest organizmem grzybopodobnym Plasmodiophora brassicae. Jego formą przetrwalnikową są zarodniki przetrwalnikowe, które łatwo się rozprzestrzeniają w wilgotnej glebie. Infekcja korzeni odbywa się przez włośniki lub rany. Porażone komórki reagują na kontakt z patogenem nadmiernym wzrostem, co przyczynia się do powstawania narośli na korzeniach.

Źródła infekcji

Najczęstszym źródłem infekcji jest zakażona gleba na rozsadniku lub substrat torfowy używany do produkcji rozsady. Rozprzestrzenianie się Plasmodiophora brassicae zależy od wielu czynników. Jednym z najważniejszych jest wzrastająca uprawa w monokulturze bez wymaganego płodozmianu, co doprowadza do wzrostu potencjału inokulacyjnego patogenu. Kolejnym jest znaczna żywotność sprawcy, który pozostaje aktywny nawet do 8 lat. Duże znaczenie ma także przemieszczanie się zarodników na znaczne głębokości podłoża. Nasileniu choroby sprzyjają przede wszystkim temperatura gleby, jej zakwaszenie, a także wilgotność. Optymalna temperatura, w której zarodniki mogą kiełkować, to 22-25^oC. Poniżej 15^oC zarodniki nie kiełkują lub infekcja korzeni zachodzi bardzo powoli. Niezwykle ważnym czynnikiem jest także kwasowość podłoża, ponieważ optymalne pH dla Plasmodiophora brassicae to 5,3-5,7.

Najbardziej wrażliwa na kiłę jest kapusta głowiasta oraz pekińska, ale też kalafior i brokuły.

Pamiętaj!

Zaleca się ograniczenie liczby wjazdów i zabiegów uprawowych na polu zainfekowanym do minimum, aby nie rozprzestrzeniać choroby na dalsze areały.

Symptomy choroby

Właściwe objawy stwierdza się dopiero na roślinach po wykopaniu ich części korzeniowej. Na korzeniach widoczne są pojedyncze lub liczne narośla, o różnym zabarwieniu i wielkości w zależności od stadium rozwojowego patogenu. Ponadto system korzeniowy jest zredukowany, całkowicie pozbawiony korzeni bocznych i włośnikowych. Z czasem tkanka naroślowa staje się krucha i ulega rozpadowi, uwalniając zarodniki przetrwalnikowe patogenu. Objawy można także dostrzec na nadziemnych częściach roślin. Liście mają jasnozielone zabarwienie, czasami nawet żółte. Objawy są dostrzegalne szczególnie w upalne dni, kiedy rośliny więdną, a nawet zamierają. Rośliny porażone nie rozwijają się prawidłowo i nie formułują prawidłowych, dobrze wykształconych główek.

Jak zapobiegać kile?

Jedną z głównych metod zapobiegania wystąpieniu kiły kapusty jest odpowiednie zmianowanie. Należy zrobić 4-5-letnią przerwę w uprawie roślin kapustnych na tym samym polu. W zmianowaniu trzeba uwzględniać gatunki, które nie są żywicielami Plasmodiophora brassicae, jak np. zboża, buraki, facelia i wszystkie rośliny motylkowe, oraz doprowadzać do odpowiedniego pH gleby w zakresie 6,5-7,2 – w tym celu stosuje się odpowiednie wapnowanie. Po zbiorach należy bardzo dokładnie przeorywać resztki pożniwne, niszczyć samosiewy oraz chwasty będące roślinami żywicielskimi. Szczególnie w przypadku upraw w tunelach foliowych zalecane jest chemiczne odkażanie podłoża. Pomocną metodą w walce z kiłą kapusty jest badanie gleby na obecność zarodników przetrwalnikowych patogenu. Jedną z metod zapobiegania wystąpieniu choroby jest uprawa roślin odpornych bądź tolerancyjnych na kiłę.

Produkcja rozsady

Rozwojowi kiły kapusty można zapobiec już na etapie produkcji rozsady roślin. Należy zadbać o odpowiednie pH podłoża, najlepiej, żeby było zbliżone do zasadowego. Podłoże warto również zbadać pod względem obecności zarodników przetrwalnikowych. Zalecane jest stosowanie preparatów, które poprawią kondycję roślin oraz będą stymulantami indukcji odporności. Taką rolę odgrywa preparat Fosfiron Mg, który zawiera aktywny jon fosforynowy. Należy go stosować przed wysadzeniem rozsady i w trakcie wegetacji roślin. Oprysk trzeba wykonać w dawce 2-3 l/ha w 500 l wody. Obecnie w Polsce nie ma żadnych zarejestrowanych fungicydów do zabezpieczania roślin, a także zwalczania po porażeniu roślin.

Struktura gleby a rozwój kiły

Bardzo ważną rolę w rozwoju Plasmodiophora brassicae odgrywa struktura gleby i stosunki wodne. Istotne znaczenie ma zapobieganie jej zaskorupianiu się, zbrylaniu i zalewaniu wodą. Jednym z rozwiązań, jakie można zastosować w celu poprawy właściwości gleby, jest nawóz Rosahumus z preparatem Delsol. Rosahumus to nawóz organiczno-mineralny zawierający kwasy humusowe, potas i żelazo, który znacznie poprawia żyzność gleby. Następuje stymulacja wzrostu korzeni poprzez zwiększenie pobierania składników pokarmowych oraz ogólna poprawa wzrostu i rozwoju roślin poprzez zwiększenie rozwoju systemu korzeniowego. Nawóz Rosahumus zawiera w swoim składzie 85% kwasów humusowych, 12% tlenku potasu oraz 0,6% żelaza. Należy go stosować przed siewem lub sadzeniem rozsady w formie oprysku doglebowego w dawce 3 kg/ha w 300-500 l wody. Po oprysku nawóz trzeba wymieszać z glebą. Można również zastosować nawożenie dolistne – 1-3 opryski w okresie intensywnego wzrostu roślin w dawce 150-250 g/ha w 500 l wody. Drugą równie korzystną propozycją w poprawie struktury gleby i wzbogacenia jej pod względem biologicznym jest preparat Delsol. Nawóz Delsol rozwija aktywność bakteryjną ryzosfery, stymuluje kiełkowanie, wzrost i dojrzewanie roślin. Zdecydowanie zwiększa przyswajanie przez rośliny składników pokarmowych, przyspiesza rozwój korzeni, wpływa na przywrócenie glebie odpowiedniej struktury, stymuluje wzrost roślin, ochraniając ich korzenie przed atakami chorobotwórczymi. Nawóz Delsol w przypadku warzyw korzeniowych należy stosować przed siewem lub sadzeniem rozsady we wczesnych stadiach rozwoju roślin w dawce 1-2 l/ha w 500 l wody. W walce z kiłą kapusty należy łączyć i przestrzegać wszystkich zasad integrowanej ochrony roślin. Nie wolno na żadnym etapie uprawy roślin zapomnieć o lustracji upraw. Częsta i dokładna kontrola pól uprawnych, szczególnie w rejonie o największym zagrożeniu, umożliwia szybkie reagowanie i podjęcie odpowiednich działań.

Karolina Felczak