Mączniak rzekomy – zwalczaj skuteczniej cz.I
Chociaż objawy mączniaków rzekomych tylko z pozoru mogą przypominać te wywoływane przez znacznie powszechniej rozpoznawalne mączniaki prawdziwe, to jednak różnice w budowie i sposobie infekcji tkanek roślinnych bardzo te dwie grupy organizmów dzielą. Poprawne ich rozpoznawanie jest więc o tyle istotne, że rozwijają się w odmiennych warunkach środowiskowych, a do ich zwalczania wykorzystywane są z reguły inne klasy fungicydów.
Mączniaki rzekome
Morfologicznie mączniaki rzekome są blisko spokrewnione z gatunkami z rodzaju Phytophthora, a w porównaniu z organizmami wywołującymi fytoftorozy są nieco mniej uzależnione od środowiska wodnego. Przyjmuje się, że stanowią krok ewolucyjny w wychodzeniu organizmów wodnych na ląd. Zróżnicowanie w obrębie tej grupy patogenów jest bardzo duże. Wśród najbardziej znanych rodzin, takich jak: Bremia, Peronospora, Plasmopara, Basidiospora czy Sclerospora, poszczególne gatunki mogą się charakteryzować niejednolitym stopniem agresywności.
Warunki determinujące rozwój choroby
W większym bądź mniejszym stopniu, ale zawsze czynnikiem determinującym rozwój choroby są przede wszystkim warunki wilgotnościowe, a w dalszej kolejności temperatura. To one głównie określają, z jaką siłą choroba będzie się rozwijać w danym roku czy w określonym środowisku.
Infekcja
Warunkiem infekcji jest okresowe utrzymywanie się wody na powierzchni liści bądź innych organów, co przyjęło się określać terminem filmu wodnego. To właśnie długość okresu zwilżenia organów, po którym może dojść do infekcji, ściśle zależy od temperatury. Z reguły im jest cieplej, tym okres zwilżenia liści może być krótszy, choć są pewne wyjątki. Do infekcji dochodzi również bez konieczności utrzymywania się wody na powierzchni tkanek, o ile wilgotność powietrza przekracza 85%. W ten sposób – poza obiektami zamkniętymi, i to tylko takimi, w których możemy regulować poziom wilgotności – siła i zjadliwość choroby jest bardzo zmienna.
Objawy
Rozwój objawów chorobowych może więc znacząco się różnić w poszczególnych okresach wegetacyjnych. Wymagane działanie układowe W odróżnieniu od grzybni mączniaków prawdziwych plecha mączniaków rzekomych nie daje się łatwo zetrzeć z powierzchni porażonych organów, co wynika z różnicy w sposobie infekowania tkanki roślinnej. Plecha rozwija się w tkankach znacznie głębiej, silnie penetrując przestrzenie międzykomórkowe. Taki sposób infekcji stanowi duże wyzwanie dla większości fungicydów układowych, które muszą szybko wnikać do tkanek, aby „nadążyć” za rozwojem mączniaków rzekomych.
Substancje do zadań specjalnych
Do szczególnie cenionych substancji aktywnych spełniających trudne warunki należy przede wszystkim metalaksyl, który wraz z mankozebem stanowi o składzie fungicydu Armetil M 72 WP. Metalaksyl charakteryzuje się wyjątkowo dobrą rozpuszczalnością w wodzie (26 000 mg/l w temp. 20ºc), co sprawia, że substancja ta jest bardzo szybko wchłaniana przez tkanki roślin. Dzięki temu jest to jedna z tych substancji, które działają najdłużej po wystąpieniu infekcji (do 5 dni). Co więcej, z uwagi na jego długą aktywność w roślinie z powodzeniem może być również stosowany jako preparat profilaktyczny, szczególnie że dodatkowo zawiera klasyczną substancję o charakterze kontaktowym, jaką jest mankozeb.
Mączniak rzekomy – gdzie szukać objawów?
W przypadku mączniaków rzekomych zarodnikowanie, o wiele mniej obfite niż w przypadku mączniaków prawdziwych, z reguły występuje na spodniej stronie liści. Wizualnie najczęstszym objawem porażenia jest obecność tłustych oliwkowych plam na powierzchni liścia oraz towarzyszącej im grzybni po spodniej stronie liścia. Bardzo często grzybnia ta jest słabo widoczna i w początkowym okresie pojawia się przede wszystkim na obrzeżach plam.
Silne i gwałtowne infekcje
W przypadku gwałtownych i silnych infekcji Armetil M 72 WP można stosować krótko po wystąpieniu objawów choroby, ponieważ mankozeb wykazuje również częściowe działanie wyniszczające na zarodniki. Tym samym preparat sprawdza się bardzo dobrze nawet w warunkach nieco spóźnionych zabiegów.
Profilaktyka kluczem do sukcesu
Skuteczne zwalczanie mączniaków rzekomych najlepiej jest prowadzić w oparciu o zasadę, według której należy unikać infekcji pierwotnych rozpoczynających rozwój choroby. Najczęściej jest to realizowane poprzez stosowanie we właściwym momencie „wyprzedzających” działań profilaktycznych. Strategia ochrony stanowi więc kompleks zabiegów, w których przemiennie, w zależności od zaistniałej sytuacji, stosowane są preparaty profilaktyczne bądź środki o charakterze interwencyjnym.
Środki interwencyjne
Stosowanie środków interwencyjnych, chociaż nie zastąpi właściwie przeprowadzonych zabiegów profilaktycznych, czasami staje się zwykłą koniecznością. Najczęściej ma to miejsce wtedy, gdy od ostatniego zabiegu profilaktycznego wraz z pojawieniem się nowych przyrostów wystąpiły warunki umożliwiające infekcję, a zastosowanie preparatu kontaktowego nie było możliwe. W takiej sytuacji preparat interwencyjny, taki jak Armetil M 72 WP, musi jak najszybciej wnikać do wnętrza roślin.
Inkubacja a zwalczanie
Tempo, w jakim patogen inkubuje się w tkankach, jest uzależnione od warunków pogodowych, stąd szybkość wnikania substancji biologicznie czynnej determinuje wysoką skuteczność zabiegu. Stosowanie fungicydów układowych dość nieopatrznie postrzega się czasami jako standardową możliwość wykonywania zabiegów w momencie zaobserwowania pierwszych oznak choroby. Wtedy nie ma już z reguły innego rozwiązania, jednak zawsze skuteczność tak prowadzonej ochrony jest mniejsza. Dobrze znany wielu producentom mączniak rzekomy cebuli (Peronospora destructor) charakteryzuje się bardzo gwałtownym rozwojem, zwłaszcza w sprzyjających dla jego występowania warunkach. Wytwarzanie zarodników często nie jest poprzedzone pojawianiem się innych symptomów chorobowych i w ten sposób, wraz z zaobserwowaniem pierwszych objawów w postaci pylącej szarobiałej masy zarodników, tempo rozprzestrzeniania się mączniaka rzekomego jest już bardzo gwałtowne. W tym momencie ograniczenie rozprzestrzeniania się mączniaka jest trudne do zatrzymania.
Od infekcji do objawów
Rozwój choroby – od infekcji do zaobserwowania pierwszych objawów – może być czasami bardzo rozciągnięty w czasie i trwać 10–12 dni. Tymczasem nawet bardzo dobre środki interwencyjne działają zaledwie do kilku dni po infekcji. Prawidłowe zwalczanie mączniaka rzekomego powinno więc uwzględniać także użycie preparatów profilaktycznych.
Janusz Mazurek
Zobacz też: