Kiedy i jak wapnować glebę

Planując uprawę warzyw, nie można zapomnieć o wapnowaniu. Jego potrzebę zawsze należy określać na podstawie wyników analizy chemicznej gleby, jej typu oraz preferencji roślin. Optymalne pH gleby zależy od jej właściwości fizykochemicznych, w związku z tym jego poziom jest odmienny dla różnych typów gleb. Kiedy zatem wapnować i jak to zrobić dobrze?

Mirosław Błasiak

Stosowanie wapna nawozowego ma na celu odkwaszanie gleby, polegające na podniesieniu jej odczynu (pH) do poziomu zbliżonego do obojętnego. W efekcie zabiegu dochodzi także do zablokowania toksycznego glinu, który traci swoje toksyczne właściwości. Ponadto wapnowanie gleby dostarcza roślinom wapnia – składnika, który, obok magnezu, należy do podstawowych mikroelementów niezbędnych do rozwoju upraw i plonowania. Niedobór obu tych pierwiastków prowadzi nie tylko do spadku plonów, ale także do wzrostu podatności roślin na stres, np. suszę. Warzywa przy braku wapnia są mniej trwałe, ponieważ jest on budulcem ścian komórkowych. Jeżeli z jakichś przyczyn jesienią nie zostało wykonane wapnowanie gleby i nie dostarczono odpowiedniej ilości wapna, to zabieg ten należy przeprowadzić wiosną, pogłównie lub mieszając nawóz z glebą.

Tabela 1. Optymalny poziom pH a typ gleby

Biorąc to pod uwagę oraz uwzględniając rodzaje, pochodzenie i cechy dostępnych na polskim rynku nawozów wapniowych, należy wybrać rozwiązanie, które w optymalny sposób podniesie pH oraz pozytywnie wpłynie na materię organiczną, życie biologiczne w glebie, a także na dostępność składników pokarmowych dla roślin i ich przyswajalność.

10 zasad dobrego wapnowania:

1. Nie łączyć go z nawożeniem organicznym, zwłaszcza z obornikiem ani gnojowicą, ponieważ wapń przyspiesza rozkład materii organicznej, co powoduje straty azotu i zwiększają się one do 70%.
2. Nie dodawać do zabiegu innych nawozów fosforowych ani azotowych. Odstęp pomiędzy wapnowaniem nawozami wapniowymi i wapniowo-magnezowymi a nawożeniem mineralnym powinien wynosić co najmniej 3 tygodnie.
3. Być cierpliwym, ponieważ przez mniej więcej rok po wapnowaniu następują zmiany i stabilizacja odczynu, więc mogą występować zakłócenia w pobieraniu składników pokarmowych przez rośliny, zwłaszcza większości mikroelementów. Nie zaleca się intensywnego wapnowania bezpośrednio przed uprawą warzyw baldaszkowatych, cebulowych, dyniowatych i pomidora, które mają wysokie wymagania względem mikroskładników. W takim przypadku należy stosować dokarmianie nalistne mikroskładnikami.
4. Stosować regularnie optymalne dawki. Potrzebę wapnowania najlepiej ustalić na podstawie wyników analizy chemicznej gleby. To pozwala precyzyjnie dobrać ilość.
5. Zachować umiar, ponieważ uwstecznianie składników pokarmowych w glebie przewapnowanej i zasadowej jon amonowy (NH4+) przekształca się w amoniak (NH3), który może być toksyczny dla młodych siewek warzyw. Zaleca się stosować wówczas azot pogłównie, od fazy 2 liści właściwych.
6. Kontrolować sytuację. W glebach o uregulowanym odczynie wapń występuje w ilościach pokrywających pełne wymagania roślin. Na roślinach objawy niedoboru wapnia obserwuje się rzadko, a występujące na przykład na owocach pomidora, papryki spowodowane są przede wszystkim antagonistycznym działaniem wysokich dawek potasu lub deficytem boru.
7. Nie dopuszczać na glebach mineralnych, a nawet lekkich, do nadmiernego zakwaszenia (pH poniżej 4,5). Nadmiar toksycznego dla roślin glinu, manganu, szkodliwych metali ciężkich sprawia, że rośliny przestają rosnąć.
8. Zapobiegać. Jeżeli gleba charakteryzuje się optymalnym odczynem, zaleca się co 3–5 lat stosować prewencyjnie 0,5–1,0 tony CaO, w formie węglanowej.
9. Nie naprawiać. Jeżeli gleba ma uregulowany, prawidłowy odczyn i spełnia inne parametry żyzności (pojemność wodna, zasobność w składniki pokarmowe), to pH nie stanowi bariery dla prawidłowego rozwoju uprawianych roślin.
10. Wapnować. Od tego należy zacząć prawidłowe nawożenie upraw, ponieważ jest ono podstawą wysokich plonów.

Odpowiedź na pytanie, kiedy wapnowanie jest konieczne w zależności od kategorii agronomicznej gleby i jej odczynu (pH), zawiera tabela 2.

Tabela 2. Wskazania do wapnowania gleby

Szeroki wybór nawozów wapniowych

Nawozy wapniowe, czyli nawozy mineralne zawierające Ca, to szeroka gama produktów o różnej formulacji – od granulowanych, przez pyliste, po płynne. Warto poznać ich charakterystykę.