Jak optymalnie nawozić wapniem paprykę i pomidory

Zarówno pomidory, jak i paprykę w Polsce uprawia się w dwóch systemach – w gruncie i pod osłonami. Każdy z nich ma plusy i minusy, a plony innego odbiorcę. W przypadku nawożenia tego gatunku trzeba pamiętać o uwzględnieniu różnego zapotrzebowania na składniki pokarmowe w uprawach w gruncie i pod osłonami. Obydwie rośliny mają bardzo wysokie zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, zwłaszcza na potas i wapń. Roli tego ostatniego poświęcony jest ten artykuł.

Iwona Polewska-Jankowiak

Papryka i pomidor plonują wysoko tylko na glebach o uregulowanym odczynie pH, zasobnych we wszystkie składniki pokarmowe i próchnicę. Wymagania glebowe i pokarmowe obu gatunków w zależności od systemu uprawy zostały przedstawione w tabelach 1 i 2.

Jednym z kluczowych aspektów uprawy papryki i pomidora jest nawożenie wapniem – składnikiem, na który obydwa gatunki mają wysokie zapotrzebowanie (co wyraźnie widać w tabelach 1 i 2). Wapń jest pierwiastkiem niezbędnym do budowy wszystkich organów roślin. Odpowiada za sztywność ścian komórkowych tkanek i owoców. Reguluje także aktywność oddychania warzyw podczas przechowywania. W przypadku papryki i pomidora odgrywa ogromną rolę w budowaniu wielkości i jakości plonu, która jest tak ważna dla zdrowotności i trwałości owoców w obrocie handlowym.

Tabela 1. Liczby graniczne dla pomidora i papryki uprawianych w gruncie, na polu

Roślina	pH (w H₂0)	Stężenie soli w g KCI /I	N (NO₃ + NH₄ )(mg /l)	P (mg /l)	K (mg /l)	Ca (mg /l)	Mg (mg /l)
pomidor	5,5-7,5	do 1,0	90-120	60-80	200-250	600-1200	50-80
papryka	6,2-7,2	do 1,0	90-120	60-80	175-250	600-1200	50-70

Tabela 2. Liczby graniczne dla pomidora i papryki uprawianych pod osłonami

Roślina	pH (w H₂0 )	Stężenie soli w g KCl/l	N (NO₃)(mg /l)	P (mg /l)	K (mg /l)	Ca (mg /l)	Mg (mg /l)
pomidor (M. Wysocka-Owczarek)	6,5	do 3,0	150–250	120–360	300–600	1500–2500	150–250
pomidor — nawożony wyłącznie płynnie (Pudelski)	6,0–7,2	1,0-2,0	50–125 IX–III 100–200 III–IX	150–200	200–400	1500–3000	80–130
papryka w glebie mineralnej (Dobrzańska)	6,5	do 1,0	120–160	150–200	300	1800	120
papryka w podłożu organicznym (Dobrzańska)	6,5	do 1,0	200–300	300–400	400–600	2000	150–200
rozsady w doniczkach torfowych SGGW	5,5-6,5	1,0–2,0	50–150	100–200	200–300	1500–2500	80–120
rozsady w doniczkach ziemnych SGGW	6,0-6,5	1,0	50–80	50–150	100–250	1500–2500	80–120

Nawożenie wapniem należy rozpatrywać w kilku aspektach:

poprawy odczynu gleby,
poprawy koncentracji wapnia odżywczego w glebie,
likwidacji jego niedoborów w roślinach w trakcie wegetacji,
zapobiegania pojawieniu się suchej zgnilizny wierzchołkowej.

Zacznij od wapnowania gleby

Polska papryka czerwona, klasa 1 eksportowa

Jeśli chodzi o wapnowanie, to powszechne jest myślenie, że wapń jest potrzebny tylko do odkwaszenia gleby. A przecież jest on konieczny i do prawidłowego wzrostu roślin, i do rozwoju owoców, i do zapobiegania suchej zgniliźnie wierzchołkowej. Problem dobrego zaopatrzenia papryki i pomidora w wapń jest złożony i nie jest łatwo dostarczyć tym uprawom tak dużych ilości składnika, na jakie wykazują zapotrzebowanie, ale nie jest to też niemożliwe.

Tym bardziej istotny jest prawidłowy pierwszy krok, czyli zbadanie pH gleby, a następnie jego uregulowanie poprzez wapnowanie. Wapnowanie to zabieg polegający na stosowaniu nawozów wapniowych powodujące odkwaszenie gleby oraz poprawę jej właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych w celu zniwelowania skutków zakwaszenia, obniżenia odczynu i zbilansowania wapnia (Ca) w glebie jako składnika pokarmowego.

Wapno nawozowe dobiera się do klasy gleby, a jego dawkę ustala się, wykonując badania fizykochemiczne gleby. Najczęściej polecane są szybko działające nawozy wapniowe na bazie kredy, takie jak Wapniak Kornicki czy Żywa Kreda. A w przypadku gleb kwaśnych i ubogich w magnez – wapna nawozowe z magnezem.

Wapń – kluczowy składnik pokarmowy dla roślin

Pomidor o wydłużonym kształcie, tzw. śliwkowy, uprawiany w tunelu foliowym nieogrzewanym

Wapń jest jednym z najważniejszych składników pokarmowych dla roślin, dlatego w uprawie nie może go zabraknąć.
Wapń to superważny składnik odżywczy, ponieważ:

znajduje się w każdej części rośliny i jest jej stałym elementem gwarantującym rozwój i wzrost,
wpływa na właściwą gospodarkę hormonalną roślin,
jest elementem budulcowym ścian komórkowych, związków pektynowych (protopektyn) i blaszki środkowej,
wpływa na podziały komórek, ich wzrost oraz funkcjonowanie,
jest elementem spajającym poszczególne komórki ze sobą,
powoduje usztywnienie komórek i zwiększa odporność na uszkodzenia,
kontroluje właściwą strukturę i funkcjonowanie błon cytoplazmatycznych oraz organelli (jądro i mitochondria),
stanowi kluczowy element procesów regeneracyjnych roślin,
poza azotem odgrywa najważniejszą rolę w procesie wzrostu rośliny,
pełni funkcję regulacyjną w komórkach i zapewnia roślinie stabilność (ważne podczas suszy),
jest składnikiem enzymów oddechowych – przy niskiej zawartości wapnia przechowywane warzywa intensywniej oddychają, w następstwie czego szybciej tracą turgor,
zapobiega występowaniu chorób przechowalniczych (sucha zgnilizna wierzchołkowa pomidora i papryki).

Preparaty dostarczające wapń do gleby

Nawozami dostarczającymi do gleby wapń odżywczy łatwo dostępny dla roślin są:

saletry wapniowe posypowe, np. Tropicote (26,3% CaO), Nitrabor (25,6% CaO), Lovofert (26,0% CaO),
saletry potasowo-wapniowe posypowe: Unika Calcium (12% CaO) lub Qrop mix (12,9% CaO),
saletry wapniowe przeznaczone do fertygacji – Calcinit (27,5% CaO), Ducanit (26,5% CaO) lub ASX Saletra wapniowa (26,5% CaO) bądź CaNit (17% CaO), saletra wapniowa płynna.

Saletry wapniowe zawierają wapń rozpuszczalny w wodzie i łatwo dostępny dla roślin. Posypowo stosuje się je dawce 150–200 kg/ha. Te przeznaczone do fertygacji należy aplikować przynajmniej 3–4 razy w sezonie, średnio w dawce 15 kg/ha i zawsze przemiennie z nawozami NPK (np. z gam Ultrasol i Rosasol). Saletra wapniowa oprócz dostarczenia azotu i łatwo dostępnego wapnia podnosi także pH gleby w ryzosferze systemu korzeniowego, co jest wskazane w przypadku gleb zakwaszonych. Kolejnym doskonałym i dość tanim źródłem wapnia odżywczego w glebie jest Siarczan wapnia ASX. Charakteryzuje się on wysoką przyswajalnością składników pokarmowych – siarki (45%) i wapnia odżywczego (30%), które są niezbędne do prawidłowego rozwoju i wzrostu roślin. Po rozpuszczeniu w glebie składniki pokarmowe przemieszczają się do roztworu glebowego, gdzie są łatwo pobierane przez system korzeniowy.

Płynny nawóz CaTs Tiosiarczan wapnia, czyli dobra forma wapnia

Od kilku lat bardzo dużym zainteresowaniem producentów warzyw, spowodowanym wysoką skutecznością w dostarczaniu wapnia odżywczego, cieszy się płynny nawóz CaTs Tiosiarczan wapnia. Zawiera on 9% CaO i 25% SO3. Warto wspomnieć, że CaTs Tiosiarczan wapnia jest bardzo popularny w USA przede wszystkim ze względu na szerokie zastosowanie: jako źródło wapnia i siarki, inhibitor ureazy i stabilizator azotu w glebie oraz preparat zmniejszający zasolenie gleby.

Praktycznie całe wapń i siarka w nawozie są łatwo dostępne dla roślin. Ponadto tiosiarczan wapnia pozytywnie wpływa na biochemizm gleby, zwiększając dostępność dla roślin związanych w niej makroskładników pokarmowych (potas, fosfor i magnez) oraz mikroelementów (żelazo, mangan i cynk). CaTs Tiosiarczan wapnia poprawia strukturę gleby i retencję wody, wzmacnia system immunologiczny roślin i ich zdrowotność.

Nawóz CaTs Tiosiarczan wapnia może być stosowany:

w formie oprysku gleby,
do irygacji, fertygacji,
do nawożenia dolistnego.

Do nawożenia doglebowego we wszystkich uprawach warzywniczych stosuje się go w dawce 15–20 l/ha. Pierwszy oprysk gleby należy wykonać jeszcze przed siewem nasion lub sadzeniem rozsady. Kolejne dwa zabiegi co 2–3 tygodnie w trakcie wzrostu roślin. Co ważne, z doświadczenia praktyków wynika, że w przypadku papryki już jeden zabieg w dawce 20 l/ha ma wpływ na zwiększenie plonu aż o 12%.

Tabela 3. Wpływ fertygacji nawozem CaTs Tiosiarczan wapnia na plonowanie papryki odmiany Luzon, Rdzuchów, Fertico, 2016 rok

Kombinacja	Plon papryki w kg/poletko	Wzrost plonu (%)
kontrola	140,01	–
CaTs Tiosiarczan wapnia (1 x 20 l/ha)	156,92	+12%

Czy wiesz, że…
…w Polsce produkcja papryki wynosi mniej więcej 100 tys. ton rocznie i realizowana jest na powierzchni ±600 ha (w większości to tunele foliowe). Natomiast areał pomidora gruntowego to 5532 ha, a jego produkcja w 2022 roku wg danych GUS wyniosła ±1,7 mln ton*.

Skuteczne dokarmianie dolistne za pomocą nawozu Metalosate Calcium

W celu dobrego zaopatrzenia roślin w wapń i uzyskania dobrej jakości owoców papryki i pomidora przez cały sezon wegetacyjny należy wykonywać zabiegi dolistne nawozami wapniowymi – od 2 do 4, w zależności od odmiany i jej podatności na suchą zgniliznę wierzchołkową. Na pierwszych kwiatach, czyli bardzo wcześnie, zaleca się wykonać nawożenie bezpiecznym dla upraw i sprawdzonym preparatem Metalosate Calcium (1,5 l/ha), w którym wapń jest skompleksowany aminokwasami roślinnymi i stymuluje także pobieranie Ca z gleby. Wyjątkowa, opatentowana formulacja nawozu, bazująca na bardzo małych molekułach składników pokarmowych skompleksowanych naturalnymi aminokwasami, zapewnia ich bardzo szybkie pobranie i przemieszczanie w roślinie do miejsc, w których jest największy deficyt danego pierwiastka. Wapń z nawozu Metalosate Calcium pobierany jest przez rośliny praktycznie w stu procentach w ciągu zaledwie 3–4 godzin od zastosowania (czas pobrania składników mineralnych zastosowanych w postaci soli technicznych lub chelatów syntetycznych jest dużo dłuższy).

W trakcie wzrostu owoców można stosować dolistnie także inne skuteczne odżywki zawierające wapń, np. Viflo Cal S (3 l/ha), który poza wapniem zawiera srebro (25 ppm), lub ASX Chelat wapnia IDHA (1,5–2 kg/ha), albo Rosatop Calcium (3–5 l/ha).

Trzeba pamiętać, że od fazy pomidora BBCH 73 i od fazy papryki BBCH 74 należy wybierać dolistne nawozy wapniowe bez azotu w składzie lub z jego małą zawartością (wówczas najlepiej w formie azotu organicznego, a nie mineralnego), ponieważ azot zastosowany zbyt późno przyspiesza dojrzewanie owoców i wpływa negatywnie na ich trwałość w obrocie handlowym.

Podsumowując, aby zapewnić uprawom pomidora i papryki optymalną zawartość wapnia odżywczego i uzyskać wysoki, zdrowy plon doskonałej jakości – trwały w obrocie handlowym – należy zadbać o: wapnowanie i utrzymywanie odpowiedniego pH gleby, dostarczanie do gleby wapnia odżywczego z nawozów posypowych, zabiegi dolistne przy użyciu bezpiecznych, szybkich i skutecznych odżywek.

* Źródło: GUS https://stat.gov.pl/

pamiętaj, że…
…zbyt wysoka zawartość wapnia (Ca) w glebie zakłóca pobieranie przez rośliny magnezu (Mg), cynku (Zn), manganu (Mn), boru (B), żelaza (Fe), potasu (K) i fosforu (P). Jego nadmiar w roślinach również wywołuje różne nieprawidłowości (np. brzegi liści stają się postrzępione i bardziej wrażliwe na oparzenia słoneczne). Dlatego tzreba mieć pod kontrolą poziom wapnia. Laboratorium Instytutu Agronomicznego Fertico w Grójcu (ul. Mogielnicka 33) oferuje wiele analiz, m.in.: gleby, liści i owoców. Warto korzystać również z przemyślanych i atrakcyjnych cenowo pakietów dla plantatorów. Do wyników analiz dołączane są opracowane na ich podstawie zalecenia nawozowe.