Jak chronić uprawę ziemniaka

Sezon 2020 był niełatwy dla producentów ziemniaka. Warunki atmosferyczne panujące latem, a więc umiarkowane temperatury i intensywne opady deszczu, sprawiły, iż praktycznie w całym kraju rolnicy borykali się z problemem zarazy ziemniaka.

Karolina Jazic

Ziemniak atakowany jest przez wiele patogenów. W czasie wegetacji bez wątpienia największe zagrożenie stanowi zaraza ziemniaka, powodowana przez organizm grzybopodobny Phytophthora infestans, a zaraz po niej zespół chorób kwalifikowanych jako alternarioza, powodowana przez Alternaria solani (sucha plamistość liści) oraz Alternaria alternata (brunatna plamistość liści). Na to, która z nich dominuje w danym sezonie, ma wpływ przede wszystkim pogoda – temperatura i ilość opadów. Zaraza ziemniaka szybciej rozwija się przy umiarkowanej temperaturze (poniżej 20ºC) oraz wysokiej wilgotności powietrza, natomiast alternariozie sprzyjają wysokie temperatury i osłabiająca rośliny susza (wystarczy jej okresowe zwilżenie roślin pod postacią porannej rosy, przelotnego deszczu lub nawadniania).

Program ochrony ziemniaka w czterech krokach

1. Systematyczna ochrona

Program ochrony fungicydowej warto rozpocząć od produktu układowego, gdyż zaraza ziemniaka może występować w formie utajonej (latentnej) na sadzeniakach. Wówczas nieświadomie wprowadza się źródło zakażenia na pole. Inną przyczyną wczesnych infekcji mogą być oospory zimujące w glebie. Są to zarodniki przetrwalnikowe powstałe w wyniku rozmnażania płciowego. Preparaty zawierające substancję systemiczną (chlorowodorek propamokarbu, metalaksyl, oksatiapiprolina) wnikają w głąb rośliny i mają zdolność krążenia w niej z sokami, dzięki czemu chronią roślinę przed pierwszymi infekcjami. Idealnym rozwiązaniem jest zastosowanie na pierwszy zabieg Proxanilu 450 SC lub Axidoru 450 SC. Oba środki są oparte na dwóch substancjach: układowym chlorowodorku propamokarbu oraz wgłębnym cymoksanilu. Ta druga charakteryzuje się interwencyjnym działaniem w stosunku do zarazy ziemniaka. W roślinie utrzymuje się krótko, aczkolwiek w przypadku wystąpienia objawów hamuje ich dalszy rozwój. Do takiego produktu warto dodać substancję kontaktową, która zabezpieczy roślinę przed nowymi infekcjami z zewnątrz. Takim komponentem może być fluazynam (Fluazinova 500 SC), folpet (Folpan 80 WG) lub mankozeb (Penncozeb 80 WP/Vondozeb 75 WG). Fluazynam dodatkowo potrafi zabijać zarodniki pływkowe Phytophthory infestans, natomiast mankozeb i folpet wykazują działanie zapobiegawcze także przed alternariozą. Innym rozwiązaniem jest w tym przypadku mieszanina Mancolaxylu 72 WP/Armetilu M 72 WP z Sacronem 450 WG. Podobnie jak pierwsze rozwiązanie, to także ma trzy uzupełniające się substancje czynne (systemiczny metalaksyl, wgłębny cymoksanil i powierzchniowy mankozeb). Z uwagi na niebezpieczeństwo wystąpienia szczepu Blue 13 zarazy, wykazującego odporność na metalaksyl, zalecane jest niestosowanie go dwa razy po sobie.

2. Zwróć uwagę 
na alternariozę

W czasie kwitnienia warto postawić na mocniejszą ochronę przed alternariozą, zwłaszcza jeśli występuje susza i wysokie temperatury powietrza. Tego rodzaju czynniki stresowe mogą osłabić rośliny, które stają się bardziej podatne na porażenie ze strony Alternaria. Wówczas można sięgnąć po jeden z dwóch preparatów: Cabrio Duo 112 EC lub Carial Star 500 SC. Pierwszy z nich ma w składzie dimetomorf, działający wgłębnie przeciwko zarazie ziemniaka, oraz piraklostrobinę, wykazującą działanie lokalnie układowe i translaminarne (zdolność do przejścia na spodnią stronę liścia) przeciwko alternariozie. Carial Star 500 SC zawiera mandipropamid, zabezpieczający przed zarazą, oraz difenokonazol – systemiczną substancję mającą prewencyjne i lecznicze działanie przeciwko alternariozie. Do tego produktu warto dodać Sacron 450 WG w dawce 0,22 kg/ha, w celu wzmocnienia ochrony przed zarazą ziemniaka.

3. Kompleksowa ochrona uprawy ziemniaka

W kolejnym zabiegu można ponownie zastosować mieszaninę Proxanilu/Axidoru z Fluazinovą. Kompleksowy wpływ mieszaniny, uzyskany dzięki trzem różnie działającym substancjom, nie tylko zabezpieczy przed zarazą ziemniaka, ale także zainterweniuje w przypadku wystąpienia objawów choroby i ochroni bulwy przed ewentualnym porażeniem. Rozwiązanie chroni zatem całą roślinę – liście wraz z nowymi przyrostami, łodygę i bulwy. Ponadto nie pozwala na wytworzenie nowych zarodników (działanie antysporulacyjne).

W drugiej połowie sezonu znowu warto postawić na ochronę przed alternariozą, gdyż – jak wcześniej wspomniano – atakuje ona rośliny osłabione, zaczynając od starszych liści. Tracąca wigor nać ziemniaka jest narażona na porażenie ze strony A. solani oraz A. alternata, zatem mieszanina Presidium (dimetomorf + zoksamid) z Tazerem 250 SC (azoksystrobina) lub Signum 33 WG (piraklostrobina + boskalid) będzie tutaj dobrym wyborem. Dzięki takiej kombinacji plantacja jest zabezpieczona przed najważniejszymi chorobami: zarazą ziemniaka i alternariozą.

4. Chroń bulwę ziemniaka

Ostatnie zabiegi to czas na substancje chroniące bulwy, zwłaszcza gdy plon będzie przechowywany, ponieważ porażenie zmniejsza jego zdolność przechowalniczą. Taki zabieg jest bardzo istotny w przypadku produkcji sadzeniaków, gdyż zainfekowane sadzeniaki (formy utajone) mogą stanowić źródło infekcji w kolejnym sezonie. Do tego celu można wykorzystać preparat Fluazinova lub fungicyd Leimay (amisulbrom). Oba produkty zabijają zarodniki pływkowe, mogące przedostać się wraz z wodą do gleby i porazić plon. W przypadku, gdyby w tym czasie nać ziemniaków była jeszcze żywa i zielona, wówczas do Fluazinovej lub Leimaya zalecany jest dodatek Sacronu. Częstą praktyką jest także łączenie oprysku chroniącego bulwy z desykacją naci.

Ostatnie zabiegi to czas na substancje chroniące bulwy, zwłaszcza gdy plon będzie przechowywany, ponieważ porażenie zmniejsza jego zdolność przechowalniczą.