Aminokwasy w uprawie warzyw

Nie od dziś wiadomo, że o plonie i jakości decyduje główny składnik pokarmowy, jakim jest azot. Jednak aby był on odpowiednio wykorzystany, należy zbilansować go o pozostałe makro- i mikroelementy.

Efektywna uprawa

O powodzeniu uprawy decydują zazwyczaj szczegóły. W przypadku roślin takim istotnym elementem technologii uprawy jest skuteczne uzupełnianie składników pokarmowych na drodze zabiegów dolistnych. Nie wystarczy wykonanie zabiegu w odpowiedniej fazie rozwojowej. Ważniejsze jest zadbanie o szybkie pobranie i włączenie składnika w metabolizm rośliny. W przypadku uprawy warzyw o jakości otrzymanego plonu decyduje czas, jaki zachodzi od momentu aplikacji do dotarcia do miejsca wykorzystania.

Nawozy dolistne

Na rynku jest wiele nawozów dolistnych, których zadaniem jest suplementacja składników pokarmowych. Najprostszym, a zarazem najtańszym rozwiązaniem jest podawanie mikroelementów w formie soli mineralnych – najczęściej siarczanów (FeSO₄, MgSO₄, CuSO₄). Pobieranie składników w formie dodatnio naładowanych kationów wiąże się z dużymi nakładami energetycznymi ze strony rośliny. Aby zneutralizować ładunek elektryczny mikroelementu, opracowano metodę podniesienia tempa dostarczania składników – związki chelatyzujące, które tworzą tzw. Kleszcze neutralizujące ładunek. Podnosi to szybkość pobrania składnika. Do najpopularniejszych związków chelatyzujących zaliczamy: EDTA, DTPA, EDDHA.

Aminokwasy – nowa jakość

Przełomem w odżywianiu dolistnym stało się jednak wprowadzenie do nawozów aminokwasów. Jest to naturalny, łatwo rozpoznawany przez rośliny nośnik składników pokarmowych i czynnik stymulujący wzrost. Aminokwasy to związki organiczne, w skład których wchodzi przynajmniej jedna grupa aminowa i jedna grupa karboksylowa. Są najważniejszym składnikiem organizmów żywych, ponieważ to z nich zbudowane są białka. Niektóre aminokwasy stanowią produkty wyjściowe do produkcji enzymów i hormonów. Rośliny mają zdolność do syntezy aminokwasów. Proces ten wiąże się z dużymi nakładami energetycznymi oraz jest czasochłonny. Stresy pojawiające się w trakcie wegetacji obniżają naturalną produkcję tych związków. Szczególnie na początku wzrostu powinniśmy zadbać o dostarczenie niezbędnych składników wraz z szybko włączanymi w metabolizm aminokwasami, co zaoszczędzi roślinom energii oraz zintensyfikuje ich rozwój.

Proces pozyskiwania aminokwasów

Proces pozyskiwania aminokwasów wykorzystywanych w produkcji nawozów jest złożony i wymaga wysokiego poziomu wiedzy i aparatury. Najistotniejsze w całej technologii jest uzyskanie aktywnego biologicznie L-aminokwasu. Odbywa się to na drodze fermentacji materiału roślinnego lub hydrolizy enzymatycznej naturalnych białek. Tylko w ten sposób pozyskiwane aminokwasy zagwarantują pełną dostępność zastosowanych składników pokarmowych oraz będą miały znaczący wpływ na zachodzące w roślinach procesy fizjologiczne. Rola wykorzystywanych w nawozach aminokwasów polega na chelatyzowaniu składników, czyli neutralizowaniu ich ładunku. W ten sposób powstają małe neutralne cząsteczki bardzo szybko pobierane i włączane w metabolizm.

Wyjątkowość Metalosate

Jedynymi nawozami z aminokwasami pochodzenia roślinnego są wytwarzane przez amerykańską firmę Albion produkty z serii Metalosate. Na czym polega wyjątkowość tych nawozów? Zawarte w nawozie aminokwasy w sposób kompleksowy zapewniają składniki pokarmowe, ich szybki transport przez ektodesmy do membrany plazmatycznej (plasmalemma), a następnie do cytoplazmy, gdzie dostarczone minerały zostają wykorzystane w procesach metabolicznych. Natomiast aminokwas – jako nośnik – nie marnuje się i jako naturalnie rozpoznawana cząsteczka wchodzi w skład komórek roślinnych. Dzięki takiemu połączeniu czas pobierania składników jest bardzo krótki, trwa od 2 do 4 godzin, a wykorzystanie składników sięga 100%. zawarte w nawozach aminokwasy podnoszą naturalną odporność rośliny na pojawiające się w czasie wegetacji stresy biotyczne i abiotyczne. Zastosowanie takiego rozwiązania pozwala optymalnie zabezpieczyć roślinę w składniki kontrolujące azot. Tym samym w przypadku warzyw ograniczamy kumulację toksycznych azotanów. Preparaty metalosate w zależności od uprawy stosuje się w dawkach 1,5–2 l/ha.

Który nawóz wybrać?

Wśród nawozów z zawartością aminokwasów w uprawie warzyw na szczególną uwagę zasługują produkty:

– Metalosate Calcium – zawiera 6% Ca skompleksowanego zestawem aminokwasów roślinnych (kwas asparaginowy, treonina, seryna, kwas glutaminowy, prolina, glicyna, alanina, cysteina, walina, metionina, izoleucyna, leucyna, tyrozyna, histydyna, lizyna, arginina, tryptofan). Ze względu na zawartość wapnia skompleksowanego aminokwasami polecany jest w uprawie warzyw kapustnych, pomidorów, papryki, ziemniaków i ogórków. W tych uprawach konieczne jest stałe dostarczanie szybko włączanego w metabolizm wapnia. Nawóz stymuluje proces fotosyntezy oraz pobieranie składników pokarmowych z gleby. Ponadto wpływa na podniesienie odporności na czynniki stresowe.

– Metalosate Potassium – zawiera 24% K₂O skompleksowanego aminokwasami. Szybko i skutecznie uzupełnia potas, który uczestniczy w syntezie i transporcie węglowodanów, reguluje gospodarkę enzymatyczną i wodną, podnosi efektywność wykorzystania azotu. Nawóz jest wykorzystywany w uprawie cebuli, ziemniaków, pomidorów, papryki oraz warzyw kapustnych. Wpływa na poprawę parametrów jakościowych i wybarwienia.

– Metalosate Fe – zawiera 5% Fe skompleksowanego aminokwasami. Skutecznie likwiduje niedobory żelaza. Żelazo wpływa na syntezę chlorofilu, wchodzi w skład enzymów, pełni funkcję katalizatora w procesach oksydoredukcyjnych. Najbardziej narażone na niedobory żelaza są: pomidor, papryka, ogórek, fasola, por oraz groch.

– Aminofort – zawiera 11% azotu w czterech formach (azotanowy, amonowy, amidowy i organiczny) oraz 30% aminokwasów pochodzenia zwierzęcego, a w tym 8% wolnych aminokwasów tj.: kwas asparaginowy, seryna, kwas grutaminowy, glicyna, histydyna, arginina, treonina, alanina, prolina, cysteina, tyrozyna, walina, metionina, lizyna, izoleucyna i fenyloalanina. Aminokwasy i azot zawarty w nawozie wykorzystywane są w procesie fotosyntezy, stymulują podziały komórkowe i wzrost roślin, zwiększają ich odporność na niekorzystne warunki atmosferyczne, siedliskowe i wpływają na zwiększenie plonów. Polecany jest do nawożenia zarówno upraw gruntowych, jak i warzyw pod osłonami.

– Humicraft Liquid – zawiera 10% kwasów humusowych, 10% alginatu potasu, 3% tlenku potasu, 3% żelaza oraz 10% aminokwasów. Dzięki połączeniu substancji stymulujących jakość gleby i wzrost roślin nawóz wpływa na poprawę struktury gleby, aktywność i liczebność mikroorganizmów, efektywność nawożenia oraz rozwój systemu korzeniowego roślin. Polecany jest zarówno w uprawach warzyw gruntowych, jak i szklarniowych. Preparat Humicraft Liquid można stosować doglebowo w dawce 25–35 l/ha/rok w uprawie warzyw szklarniowych (pomidor, papryka, bakłażan, ogórek, cukinia), a w przypadku uprawy warzyw gruntowych: 20–25 l/ha/rok. Nawóz można stosować również w formie nawożenia dolistnego warzyw w dawce 0,5–1 l/ha w 500–1000 l wody co 2–3 tygodnie w ciągu sezonu wegetacyjnego.

A może Aminopool 70?

Wśród preparatów aminokwasowych warto także zwrócić uwagę na nawóz Aminopool 70. Zawiera 75% aminokwasów ogółem oraz 11% azotu. Wytwarzany jest na drodze hydrolizy enzymatycznej naturalnych białek. Zapewnia to wysoką zawartość bioaktywnych L-aminokwasów. Ze względu na silne właściwości chelatyzujące stanowi bardzo dobry dodatek do nawozów mikro- i makroelementowych, np. nawozów Rosaleaf, Rosasol, ASX czy Mikrostar Complex. Podnosi odporność na warunki stresowe, a także przyspiesza przemieszczanie się składników pokarmowych oraz substancji aktywnych w obrębie rośliny. Aminopool 70 stosuje się jako dodatek do nawozów dolistnych w ilości 100 g/100 l wody.

Aminokwasy pełnią w roślinie różne funkcje:

– Aminokwasy wpływają na jakość i dojrzewanie owoców – szczególnie metionina, która reguluje aktywność wytwarzania przez rośliny etylenu.

– Tryptofan jest prekursorem auksyn odpowiedzialnych za szybkość wydłużania się łodyg i korzeni, a także otwieranie się pąków liściowych oraz aktywność enzymów.

– Glicyna i kwas glutaminowy są podstawowymi składnikami tkanek roślinnych oraz chlorofilu, dzięki czemu rośliny mogą produkować więcej asymilatów w procesie fotosyntezy.

– Prolina wpływa na utrzymanie równowagi wodnej roślin, co ma ogromne znaczenie w okresach suszy. Podana przed kwitnieniem wpływa na płodność i żywotność pyłku.

– Lizyna, metionina i kwas glutaminowy pobudzają ziarna pyłku do kiełkowania oraz stymulują wzrost łagiewki pyłkowej.

– Alanina, arginina i lizyna stymulują syntezę chlorofilu oraz podnoszą aktywność fotosyntezy.

– Arginina stymuluje rozwój systemu korzeniowego.

– Kwas asparaginowy uczestniczy we wszystkich procesach metabolicznych roślin. Jest także źródłem azotu.

– Glicyna spełnia funkcję chelatu, dzięki czemu składniki pokarmowe są łatwo dostępne i szybko pobierane przez roślinę.

– Kwas glutaminowy jest prekursorem aminokwasów. Stymuluje wzrost roślin w początkowych stadiach rozwoju, zwiększa przyswajalność azotu.

– Walina wzmacnia system odpornościowy roślin w sytuacjach stresowych.

Artur Kozera