Na jakość i trwałość przechowywanych jabłek duży wpływ ma termin ich zbioru. Szczególnie w latach, w których przebieg warunków atmosferycznych skłania do dłuższego przetrzymywania tych owoców na drzewie, aby osiągnęły oczekiwane cechy jakościowe takie, jak: wielkość, powierzchnię rumieńca, barwę zasadniczą skórki. Jak wyznaczyć właściwy termin zbioru owoców?

Orientacyjny termin zbioru

W latach obfitujących w anomalie pogodowe lub wtedy, gdy przebieg warunków atmosferycznych zdecydowanie odbiega od średnich wieloletnich nie można stosować przyjętego szablonu zbioru owoców poszczególnych odmian. Wówczas należy wykonywać, przynajmniej raz tuż przed planowanym zbiorem, test określający fizjologiczną dojrzałość owoców. Choć dostęp do tych metod jest bardzo ograniczony (droga aparatura pomiarowa), to ważne, aby do długotrwałego przechowywania nie przeznaczać owoców przejrzałych. Ich trwałość jest bowiem bardzo krótka, a umieszczone w warunkach kontrolowanej atmosfery mogą przechowywać się znacznie gorzej niż w chłodni zwykłej. Sadownicy od dawna wyznaczali termin zbioru jabłek na podstawie intensywności ich rumieńca, wielkości i łatwości odchodzenia owoców od krótkopędu, koloru nasion oraz liczby dni od pełni kwitnienia. Polegali przy tym przeważnie na nabytym doświadczeniu i terminie kalendarzowym. Wskaźniki te należy jednak traktować jedynie jako orientacyjne. Mogą one bowiem ulegać zmianie m.in.: z wiekiem drzewa, przebiegiem okresu wegetacyjnego, typem gleby, a także zależą od rodzaju stosowanej podkładki. Owoce zebrane w nieodpowiednim terminie łatwiej ulegają chorobom fizjologicznym w czasie przechowywania.

Jak właściwie określić termin zbioru?

Aby prawidłowo określić właściwy termin zbioru jabłek warto wykonać przynajmniej jeden z  pomiarów, takich jak: test skrobiowy, badanie jędrności owoców, zawartości ekstraktu, zawartości etylenu w komorach nasiennych i intensywność oddychania. Test skrobiowy jest  prostszym sposobem określenia dojrzałości owoców. W metodzie tej wykorzystujemy możliwość tworzenia barwnego kompleksu jodu ze skrobią. Na badany miąższ  należy nanieść roztwór jodu w jodku potasu, co powoduje zabarwienie tych partii miąższu, w których znajduje się skrobia na kolor granatowy. Stan dojrzałości w tej metodzie określa się na podstawie skali 10-stopniowej, gdzie 1 oznacza owoce surowe, a 10 owoce przejrzałe. Niektóre odmiany należy zbierać, gdy mają około 30% powierzchni zabarwionej (np. Jonagold), natomiast inne wtedy, gdy zabarwienie sięga 60-70% (np. Sampion).

Kliknij tutaj, aby pobrać tablice rozkładu skrobii do testu skrobiowego.

Badanie jędrności Badanie jędrności owoców pozwala nam określić twardość owoców w czasie zbioru. Każda odmiana charakteryzuje się inną twardością, która spada wraz z okresem przechowywania. Pozwala też określić zmiany jakości owoców w trakcie przechowywania i obrotu handlowego. Jędrność może być wskaźnikiem wytrzymałości owoców na uszkodzenia mechaniczne. Jest też użytecznym parametrem w  przewidywaniu zmian jakościowych wymaganych przez rynek. Jabłka nie powinny trafiać na rynek z jędrnością mniejszą niż 4,5 kG. Najprostszym przyrządem pomiarowym wykorzystywanym do pomiaru jędrności jest ręczny jędrnościomierz. Pomiar wykonujemy trzymając w jednej ręce owoc, a w drugiej przyrząd. Zdecydowanym ruchem należy wbić trzpień pomiarowy w miąższ jabłka na głębokość zaznaczoną na trzpieniu (nacięcie w kształcie pierścienia). Zawartość ekstraktu Zawartości ekstraktu jest to ilość cukrów w soku owocu. Mierzy się ją za pomocą refraktometru, gdzie wykorzystuje się efekt załamania światła w cieczy.  Jabłka powinny zawierać 12,5-14,5% cukrów. Badanie stężenia etylenu Pomiar stężenia etylenu w komorach nasiennych pozwala określić stadium klimakteryki owoców. Metoda ta nie jest jednak przydatna do przewidywania pojawienia się tego stadium na dość długi okres przed jego wystąpieniem. W tej metodzie nie możemy wcześniej wyznaczyć terminu zbioru, ponieważ zawartość etylenu w komorach nasiennych może wzrosnąć z dnia na dzień. Metoda indukowanego etylenu Intensywność oddychania, czyli metoda indukowanego etylenu polega na pobieraniu w odstępach kilkudniowych próbek owoców zerwanych z drzewa i umieszczeniu ich w hermetycznie zamkniętych słojach. Następnie mierzy się czas potrzebny do nagromadzenia się w atmosferze otaczającej jabłko określonego stężenia etylenu. W ten sposób możemy wyznaczyć przewidywany wzrost poziomu tego gazu w owocach w sadzie. Metoda ta jest oparta na zjawisku przyspieszenia tempa dojrzewania jabłek zerwanych z drzewa w stosunku do tych, które pozostały na nim. Ta metoda musi być wykonana w laboratorium, ale pozwala na dokładne określenie terminu nawet na 7-10 dni przed spodziewanym zbiorem, co pozwoli na przygotowanie i zaplanowanie prac zbiorczych w gospodarstwie.

Indeks Streifa

Ustalenie terminu zbioru owoców na podstawie jednego wskaźnika ich dojrzałości jest dość ryzykowne i obarczone dużym błędem. Aby dokładniej ocenić stan dojrzałości wiąże się ze sobą różne wskaźniki. W tym celu wykorzystuje się np. indeks Streifa. Wiąże on ze sobą następujące wskaźniki: jędrność miąższu, zawartość cukrów (refrakcja) oraz wartość próby skrobiowej. Wzór na indeks Streifa  IS = F/(RS), gdzie IS indeks Streifa, F oznacza jędrność owoców w kG, R – zawartość cukrów w owocach w %, a S – stopień rozkładu skrobi w skali 10-punktowej. Dla odmiany Jonagold wartość IS powinna wynosić 0,08.

Nierównomierne dojrzewanie

Nie można wyznaczyć optymalnego terminu zbioru jednocześnie dla wszystkich owoców na drzewie. Szczególnie, gdy kwitnienie drzew — tak, jak w 2011 roku — przeciągało się do 4 tygodni. Wówczas jabłka dojrzewają nierównomiernie. Najpierw dojrzewają owoce na obwodzie korony i te powinny być od razu sprzedane. Później zaś większość pozostałych, które można przeznaczyć do przechowywania. W czasie zbioru często około 20% jabłek (głównie w głębi korony) jest jeszcze niedostatecznie niewyrośniętych, nie w pełni dojrzałych, zbyt słabo lub w ogóle niewybarwionych. Te owoce powinny pozostać na drzewie około dwa tygodnie dłużej — w tym czasie na ogół szybko przyrastają i wybarwiają się. Takie postępowanie — przeważnie — jest opłacalne, mimo że wymaga większych nakładów pracy. Autor: Marcin Piesiewicz

Inne publikacje o Systemie Jakości SmartFresh:

Agrosimex partnerem SmartFresh™ SmartFresh™ – jak to działa? Jak wygląda aplikacja SmartFresh™? Przygotowanie komór chłodniczych do sezonu przechowalniczego Wyznaczanie terminu zbioru owoców

Więcej informacji o Systemie Jakości SmartFresh

Kliknij, aby pobrać broszury informacyjne:

Pełną informację na temat korzyści z wykorzystania technologii SmartFresh w gospodarstwie można otrzymać kontaktując się z przedstawicielami firmy AgroFresh:

Marcin Piesiewicz: 697 884 205, Mpiesiewicz@agrofresh.com Przemysław Badowski: 697 884 235, Pbadowski@agrofresh.com Adam Paradowski: 602 319 671, Aparadowski@agrofresh.com www.SmartFresh.com