Zmiany klimatyczne mają wiele konsekwencji środowiskowych, między innymi dynamizują rozwój szkodników, tj. zwójki i owocówki. W sezonie 2019 w niektórych lokalizacjach w Polsce odnotowywano uszkodzenia jabłek na poziomie od kilku do nawet kilkudziesięciu procent, mimo prowadzonej intensywnej ochrony.
Wysoka temperatura przyspiesza przemiany metaboliczne owadów, muszą więc one intensywniej żerować, dlatego w wielu rejonach kraju obserwuje się ich silną presję. Przyczyn zróżnicowanego nasilenia owocówek i zwójek w różnych lokalizacjach sadów/kwater jest wiele, np.:
- odmienny mikroklimat,
- program ochrony realizowany w poprzednich latach,
- otoczenie sadu – sąsiedztwo sadów zaniedbanych (brak plonów lub ich znaczna redukcja z powodu przymrozków powodowała oszczędną ochronę lub nawet jej zaprzestanie).
Pułapki feromonowe do sadu - monitoring to podstawa
Aby poradzić sobie z narastającym problemem z owocówkami i zwójkami, konieczny jest ich monitoring.
Niestety, mimo zaleceń wykonywania zabiegów dopiero po przekroczeniu progu zagrożenia pułapki feromonowe nie są formalnie wymagane, i w związku z tym nie stosuje się ich powszechnie. Kłóci się to z trendem ograniczania liczby i poziomu pozostałości substancji aktywnych w owocach, ponieważ zabiegi na zwalczanie szkodników tj. owocówki i zwójki przeprowadza się w okresie dojrzewania owoców i przed ich zbiorami. Zainstalowanie pułapek wiąże się oczywiście z obowiązkiem ich obsługi (nawet 20 razy w sezonie wykonuje się odczyty, czyli sprawdza ilość odławianych motyli), ale w zamian zdobywa się wiedzę o zagrożeniu z pewnym wyprzedzeniem. Dzięki temu wiadomo też, jak duże jest to zagrożenie (w zależności od tego, czy odłowionych jest 20, czy 200 motyli/pułapkę/sezon) oraz kiedy i ile zabiegów należy wykonać. Najbardziej efektywne jest łączenie komunikatów z Info-Karty, informujących o zagrożeniach szkodnikami i strategii ich zwalczania, z obserwacją swoich pułapek.
Jak zwalczyć owocówki i zwójki? Sprawdzone praktyki
W rejonie Kujaw i Pomorza znajdują się duże sady otoczone uprawami polowymi, a więc „izolowane”. Tam do zwalczenia szkodników wystarczyły 2 zabiegi w sezonie – po 1 na każde pokolenie. Natomiast w wielu innych rejonach Polski, np. Wielkopolski, Grójca, gdzie sady otoczone są kolejnymi sadami, przy czym część z nich jest prowadzona bardziej lub mniej ekstensywnie, w niektórych z nich presja owocówki jabłkóweczki w minionym sezonie była bardzo duża (150–300, a nawet więcej motyli/sezon/pułapkę). W tych sadach w bieżącym sezonie konieczne jest uszczelnienie zwalczania I pokolenia, dzięki czemu zmniejszona zostanie presja II pokolenia letniego i zminimalizowane straty plonu. Polega to na przeprowadzeniu nawet 3–4 zabiegów na I pokolenie, po 2 na każdy z dwóch pików lotu, wykonywanych na masowe loty i „czarną główkę”.
Środki owadobójcze na zwójki i owocówki – jak wybrać odpowiedni preparat?
Dobór środków owadobójczych do sadu powinien być dostosowany do stadium rozwojowego szkodnika (masowe loty czy „czarna główka”), choć znaczna część środków polecanych do stosowania podczas lotu motyli i składania jaj działa też na wylęgające się gąsienice, czyli „czarną główkę” (ale nie zawsze odwrotnie!). Wiele preparatów z rejestracją na zwójki ogranicza owocówki i odwrotnie. W okresie masowych lotów polecane są m.in.:
Delegate 240 WG (oprysk w czasie lotów, najpóźniej do fazy „czarnej główki”),
Rumo/Steward 30 WG, Runner 240 SC, Coragen 200 SC,
Kobe 20 SP/
Mospilan 20 SP/
Carnadine 200 SL – łącznie 19 insektycydów zawierających acetamipryd – oraz
Calypso 480 SC,
Vertigo 018 EC, a w fazie „czarnej główki”
Imidan 40 WG,
Affirm 095 SG, a także biologiczny
Delfin WG. Produkty fosforoorganiczne
Reldan 225 SC/Pyrinex M 22 EC są wycofane w 2020 roku.
[gallery size="medium" ids="23023,23021,23020,23024,23017,23018"]
Owocówki - zwalczanie z uwzględnieniem pozostałości
Do zwalczania owocówek z uwzględnieniem pozostałości na I pokolenie polecane są:
Coragen 200 SC,
Imidan 40 WG (możliwa dwukrotna aplikacja – na I i II pokolenie) lub
Rumo/Steward 30 WG (te najlepiej aplikować tylko na I pokolenie, ponieważ mają 80–100 dni rozkładu). Na II pokolenie:
Imidan 40 WG (40 dni rozkładu substancji aktywnej),
Delegate 250 WG (21 dni rozkładu substancji aktywnej),
Affirm 095 SC (do 10 dni rozkładu substancji aktywnej),
Delfin WG (bez pozostałości).
Przy dużej presji szkodników trzeba także zadbać o czynniki podnoszące efektywność ochrony, m.in. stosować do zabiegów większą ilość wody (niezbędne minimum to 750 l cieczy/ha) i pamiętać o dodaniu zwilżacza do cieczy roboczej, np. Flippera/Hiperiona. Co ważne – należy korzystać wyłącznie ze środków ochrony roślin pochodzących z pewnych źródeł.
Nowości w środkach owadobójczych na zwójki i owocówki
Delegate 250 WG – nowość! Preparat na zwójki, owocówki i miodówkę w jabłoniach i gruszach, poza etykietą ogranicza też wciornastka. Jest nowym rozwiązaniem, ponieważ zawiera nową substancję aktywną – spinetoram z grupy spinozyn – bez odporności krzyżowej. Środek otrzymywany jest w wyniku fermentacji bakterii Saccharopolyspora spinosa. Działa na komórki nerwowe owada, prowadząc do jego paraliżu. Preparat jest stabilny w świetle słonecznym. Na szkodniki działa kontaktowo (jaja, larwy do fazy L5 i dorosłe) i żołądkowo (larwy), a na roślinie powierzchniowo i tranlaminarnie. Delegate 250 WG stosuje się w czasie masowych lotów i składania jaj do fazy „czarnej główki”, tylko 1 raz w sezonie, z zachowaniem 7-dniowej karencji. Po zabiegu wykonanym w fazie BBCH 70–87 (owoc o średnicy 10 mm do dojrzałości) w najwyższej dawce (0,3 kg/ha) po 21 dniach pozostałości wyniosły mniej niż 0,01 mg/kg.
Imidan 40 WG – charakteryzuje się całkowitym rozkładem substancji czynnej – fosmetu – jeśli zabieg zostanie wykonany minimum 40 dni przed zbiorem. Fosmet wchłania się w warstwę wosku, co zabezpiecza przed zmyciem środka przez deszcz i zwiększa jego dostępność dla szkodnika. Optymalne pH cieczy roboczej to 5,5, dlatego sugeruje się zakwaszenie wody przez dodatek Rosafosu. Imidan 40 WG można mieszać z fungicydami i nawozami dolistnymi. Środek jest bezpieczny dla fauny pożytecznej (dobroczynki, biedronki, osiec korówkowy) i wpisany do stosowania w Integrowanej Produkcji Roślin. Atutem jest też niska cena zabiegu.
Delfin WG – produkt biologiczny na bazie zarodników i kryształów Bacillus thuringiensis spp. kurstakis, niedający pozostałości w owocach. Selektywny wobec fauny pożytecznej. Stosuje się go do 3 razy w sezonie, najlepiej latem, co może wyeliminować środki chemiczne. Ma minimalny okres karencji, wynoszący 1 dzień. Działa na wszystkie gąsienice motyli – zwójki i owocówki (najlepiej w fazie „czarnej główki” i tuż po wylęgu, czyli młode gąsienice). Ma rejestrację w sadach jabłoni i grusz (oraz w uprawie winorośli). Środek na roślinie działa kontaktowo, na szkodniki żołądkowo. Już kilka godzin po jego spożyciu gąsienice przerywają żerowanie, a po paru dniach obumierają. Dawka to 0,75 kg/ha. Zaleca się stosowanie z dodatkiem zwilżacza
Prolonger. Delfin można mieszać z innymi środkami i nawozami. Optymalne pH cieczy roboczej to 6–8.
Adiuwant Prolonger
Barbara Błaszczyńska