Odporność rzepaku na choroby, takie jak wirus żółtaczki rzepy czy sucha zgnilizna kapustnych, oraz potencjał plonotwórczy to obecnie najważniejsze kryteria doboru odmian do wysiewu. Warto również zwrócić uwagę na odporność na okresowe niedobory wody, podatność na wyleganie i zimotrwałość. Wybór odmian wysoko tolerancyjnych w kwestii słabszego stanowiska, opóźnionego terminu siewu i uproszczeń uprawowych zapewnia odpowiednią adaptację do warunków panujących w danym gospodarstwie i wykorzystywanej technologii uprawy. A czy jest rzepak, który spełnia wszystkie te kryteria?
119% wzorca, czyli wysokoplonująca odmiana rzepaku ozimego PT315 F1
![Plon [dt/ha] w badaniach rejestrowych COBORU 2021 - 2022 r.](https://a.storyblok.com/f/223062/621x255/658dd01cc7/pt-315-f1-wykres-1.jpg/m/)
Plon [dt/ha] w badaniach rejestrowych COBORU 2021 - 2022 r.
Wymienione powyżej cechy i wiele innych łączy w sobie rzepak ozimy PT315 F1. To mieszaniec z programu hodowlanego Pioneer zarejestrowany w Polsce w 2023 roku na podstawie bardzo wysokich wyników plonowania w badaniach rejestrowych COBORU. W 2021 roku uplasował się w czołówce najwyżej plonujących odmian w swojej serii doświadczeń, uzyskując wynik na poziomie 119% wzorca (53,0 dt/ha). Rok później potwierdził swój potencjał plonotwórczy, osiągając 106% wzorca, czyli 50,2 dt/ha.
2023, czyli rok odmiany rzepaku ozimego PT315 F1
Przebieg pogody w pierwszej połowie 2023 roku był zdecydowanie mało łaskawy dla upraw. W wielu regionach Polski brakowało opadów. Według raportów publikowanych przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa PIB, w okresie od 11.04 do 10.06.2023 średnia wartość klimatycznego bilansu wody była ujemna i wynosiła -110 mm.
Roczne zapotrzebowanie rzepaku szacuje się na 600–700 mm, czyli deficyt był duży. Susza rolnicza wyniszczająca uprawy, m.in. rzepaku ozimego, obejmowała obszar aż 14 województw. Największe problemy z niedoborem wody występowały na terenach Pojezierzy Pomorskiego i Mazurskiego oraz Kujaw. Producenci rolni z obawami szacowali zbiory zbóż jarych i upraw ozimych, mając świadomość, że brak wody w największym stopniu ogranicza plon. Żniwa 2023 wszystko zweryfikowały. Określenie „pozytywne zaskoczenie” może nie jest tu najtrafniejsze, ale to rzepak zareagował najmniej negatywnie na niedobory wody.
Udział powierzchni upraw zagrożonych suszą (%) w 2023 roku w województwie wielkopolskim, w gminie Środa Wielkopolska, IUNG PIB Puławy (https://susza.iung.pulawy.pl/wykazy/2023/)
PT 315 F1 dobrze adaptuje się do zmiennych warunków siedliskowych. Należy również do nowego typu odmian N-positive, które lepiej wykorzystują dostępny azot do stabilizacji i maksymalizacji wyników plonowania.
Odmiana rzepaku ozimego PT315 F1 wyróżniała się na tle innych, zwłaszcza w kontekście tolerancji na okresowe niedobory wody, co dokumentują wyniki doświadczeń COBORU z 2023 roku, a zwłaszcza poziom plonowania z poszczególnych Stacji Doświadczalnych Oceny Odmian, m.in.:
SDOO Chrząstowo, gdzie mieszaniec PT315 F1 uzyskał fenomenalny wynik 117% wzorca, mimo iż od 21 kwietnia do 10 lipca udział powierzchni zagrożonych suszą dla uprawy rzepaku i rzepiku wynosił (wg IUNG PIB Puławy) od 48,63 do 97,08%,
SDOO Słupia Wielka, a więc z lokalizacji z udziałem powierzchni zagrożonej suszą w przedziale 91,11–99,4%, gdzie odmiana PT315 F1 wydała plon na poziomie 120% wzorca,
SDOO Wrócikowo – plon PT315 F1 na poziomie 105% wzorca przy powierzchni zagrożonej suszą w przedziale 51,06–69,16%.
Wysoką tolerancję na okresowe niedobory wody potwierdza również wynik z ZDOO Radostowo, gdzie rzepak PT315 F1 osiągnął 119% wzorca. Ten zakład położony jest w województwie pomorskim, w gminie Słupkowy, gdzie udział powierzchni narażonej na klęskę suszy był zdecydowanie niższy i wynosił 20,02–20,39%.
Odmiana rzepaku ozimego PT315 F1 posiada rozbudowany pakiet odporności
PT315 F1 to mieszaniec o ponadprzeciętnej zdrowotności, z wysoką odpornością na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV), czyli najgroźniejszą chorobę wirusową występującą na plantacjach rzepaku ozimego w Polsce. Natomiast obecność genu Rlm7 gwarantuje jego bardzo wysoką odporność na suchą zgniliznę kapustnych. Podwyższona odporność na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion zapewnia mniejsze straty podczas omłotu, większą elastyczność w wyborze terminu zbioru oraz zmniejsza problemy nierównomiernego dojrzewania łanu. Wysokie, sztywne rośliny o dużej ilości łuszczyn tworzą łan charakteryzujący się wysoką odpornością na ugięcie, w efekcie ułatwiający zbiór kombajnowy.
Opóźniony siew oraz inne możliwości odmiany rzepaku ozimego PT315 F1
PT315 F1 wyróżnia się dynamicznym rozwojem na jesieni, dzięki czemu rośliny zdążą przygotować się do zimy nawet w warunkach opóźnionego siewu. Jednocześnie z intensywnym przyrostem systemu korzeniowego stożek wzrostu utrzymuje się nisko przy ziemi. Bardzo istotnym elementem, również determinującym możliwość siewu w terminie opóźnionym, jest zimotrwałość, która w przypadku PT315 F1 jest na wysokim poziomie. Wiosną mieszaniec szybko rozpoczyna wegetację i intensywnie się rozwija. Średnio wcześnie rozpoczyna kwitnienie, a po długim okresie kwitnienia osiąga dojrzałość techniczną w średnio późnym terminie.
Ponadto atutem odmiany jest duża tolerancja siewu w uproszczeniach uprawowych, a to za sprawą mocno rozbudowującego się palowo systemu korzeniowego, który z bardzo dużą siłą penetruje profil glebowy. Co więcej, PT315 F1 dobrze adaptuje się do zmiennych warunków siedliskowych. Należy również do nowego typu odmian – N-positive – które lepiej wykorzystują dostępny azot do stabilizacji i maksymalizacji wyników plonowania. Cechą podnoszącą jakość technologiczną jest też wyjątkowo wysoka zawartość tłuszczu w nasionach.
Podsumowując, PT315 F1 to odmiana mieszańcowa charakteryzująca się bardzo stabilnym poziomem plonowania nawet w sytuacji okresowych deficytów wody lub ekonomicznego nawożenia azotowego. Wyróżnia się dużą odpornością na choroby występujące w rzepaku. PT315 F1 dobrze sprawdza się w uprawie na glebach lżejszych, w warunkach opóźnionego siewu oraz w systemie uproszczeń uprawowych.
