Parch jabłoni – Venturia inaequalis Rośliny żywicielskie. Jabłoń (Malus spp.) Głóg (Crategus spp.) Jarzębina (Sorbus spp.) Ognik (Pyracantha spp.)

Występowanie

• Parch jabłoni znajduje najkorzystniejsze warunki do - rozwoju w klimacie umiarkowanym.
• Warunki klimatyczne Europy Środkowej są idealne do występowania tej choroby.
• W Polsce rejestruje się największą liczbę okresów krytycznych oraz największe wysiewy zarodników workowych.

Cykl rozwojowy

W cyklu rozwojowym Venturia inaequalis wyróżniamy trzy fazy: - Faza saprofityczna – zimowanie, rozpoczyna się w chwili opadania z drzew porażonych liści i trwa do czasu wysiewu pierwszych zarodników workowych. - Faza infekcji pierwotnej – rozpoczynająca się w momencie pojawu zarodników workowych. - Faza infekcji wtórnych – rozpoczynająca się w momencie pojawu zarodników konidialnych. - Venturia inaequalis zimuje w porażonych i opadniętych liściach. - Jesienią grzyb przerasta tkankę liścia i tworzy lęgnię, która po zapłodnieniu przez plemnię przekształca się w otocznię. - Sprzyjające warunki do tego procesu to 100C i wysoka wilgotność. Proces ten zachodzi także w niższych temperaturach. - W warunkach Polski, pierwsze otocznie obserwowano w połowie grudnia. - Wiosną, w zależności od warunków pogodowych następuje proces dojrzewania otoczni, w których powstają wstawki, worki (100 – 150 w otoczni) i w końcu zarodniki workowe, po 8 w każdym worku. - W otoczni znajduje się 800 – 1200 zarodników workowych. - Zarodniki są początkowo bezbarwne, w ciągu kilku dni stają się oliwkowe. Jest to sygnał o dojrzałości zarodników do wysiewu. - Proces dojrzewania otoczni może być zakłócony przez wysokie temperatury i brak wilgoci wiosną. - W warunkach Polski przyjmuje się, że wysiew zarodników jest możliwy gdy dojrzeje 50% otoczni. - Warunkiem wysiewu zarodników jest zwilżenie opadłych liści (minimalny opad 0,2 mm). - Po upływie 1,5 godziny od deszczu następuje pęcznienie worków i czynne uwalnianie zarodników. Większość zarodników uwalnia się w ciągu 3 godzin od opadu. - Po wysiewie zarodniki mogą być przenoszone przez wiatr na odległość kilkuset metrów. - Pierwsze wysiewy zarodników mogą mieć miejsce nawet w fazie "mysiego ucha". - Po pierwszym wysiewie, w czasie kolejnych opadów lub długiego zwilżenia liści następują dalsze wysiewy zarodników. - minimalny czas na dojrzewanie następnej porcji zarodników wynosi kilkanaście godzin. - W warunkach Polski wysiewy trwają z reguły do połowy lub końca czerwca, wyjątkowo do połowy lipca. - Jeżeli w sadzie mamy zarodniki workowe i wrażliwą na infekcję tkankę liści to zakażenie zależy tylko od warunków pogodowych.

Patogen i środowisko

- Jeżeli w sadzie mamy zarodniki workowe i wrażliwą na infekcję tkankę liści to zakażenie zależy tylko od warunków pogodowych (czasu zwilżenia liści i temperatury). Zależności między długością czasu zwilżenia liści potrzebną do infekcji a temperaturą opisuje Tabela Mills’a. - Zarodniki Venturia inaequalis mogą kiełkować i zakażać liście tylko w kropli wody; im wyższa jest temperatura, tym szybciej następuje kiełkowanie zarodników i zakażanie liści. - Okresy, w których następuje zakażanie liści i owoców nazywamy okresami krytycznymi. - Etap infekcji pierwotnej obejmuje zwykle kilka okresów krytycznych. - W optymalnych warunkach 17⁰C – 24⁰C dla powstania infekcji powodowanej przez zarodniki workowe potrzeba minimum 9 godzin. - Infekcja powodowana przez ten typ zarodników nosi nazwę INFEKCJI PIERWOTNEJ. - Następnie grzyb rozwija się pod kutykulą, tworząc grzybnię pierwotną i wtórną. W 7 – 9 dni po infekcji na grzybni tworzą się trzonki konidialne i zarodniki konidialne, rozrywające kutykulę. Trzonki i zarodniki konidialne widać na powierzchni liści jako oliwkowo-brunatną plamę. - Zarodniki konidialne są jednokomórkowe, maczugowate o barwie oliwkowej. Konidia rozprzestrzeniają się z kroplami wody w czasie deszczu. Twierdzi się, że przemieszczają się tylko w obrębie drzewa lub sąsiednich drzew przy bardzo silnym wietrze. - Infekcje powodowane przez zarodniki konidialne nazywamy INFEKCJAMI WTÓRNYMI. - Pierwsze infekcje wtórne mają zwykle miejsce w okresie po kwitnieniu. - Infekcje wtórne mogą trwać aż do zbioru owoców.

Objawy choroby

Na jabłoniach objawy są widoczne najczęściej na: liściach i owocach, ale grzyb poraża także ogonki liściowe, kwiaty, działki kielicha, szypułki owoców, rzadziej pędy i pąki. - Na liściach plamy występują przeważnie na górnej stronie, ale szczególnie w okresie wiosennym lub późnym latem mogą wystąpić na spodniej stronie blaszki liściowej. - Przy bardzo silnym porażeniu liść w miejscu plam może ulec deformacji. - Silnie porażone liście często opadają przedwcześnie, zwłaszcza w trakcie suszy. - Na owocach pojawiają się charakterystyczne plamy różnej wielkości. - Wczesne porażenie zawiązków prowadzi do ich deformacji lub pękania. - Silnie porażone zawiązki przedwcześnie opadają. - Porażenie jabłek przed zbiorem prowadzi do powstania parcha przechowalniczego. - Objawy parcha jabłoni na pędach są u nas zjawiskiem stosunkowo rzadkim. - Pędy są porażane w najmłodszej wierzchołkowej części jeszcze przed zdrewnieniem, gdy są pokryte skórką. - Na pędach tych tworzą się brodawkowate skupienia grzybni przypominające wyglądem strupy. Występowanie nawet nielicznych plam na liściach jabłoni wpływa ujemnie na wzrost i owocowanie, poprzez zakłócenie stosunków wodnych całego drzewa i ograniczenie produkcji asymilatów.

Szkodliwość choroby

- Zasychanie i przedwczesne opadanie liści. - Nasilenie transpiracji (plama o średnicy 1 cm podwaja transpirację danego liścia). - Zakłócenie działania aparatów szparkowych. - Ograniczenie zawiązywania pąków kwiatowych na rok przyszły. - Bezpośrednie niszczenie zawiązków i owoców.

Czynniki wpływające na infekcję liści

- Wiek liści – najmłodszy w pełni rozwinięty liść jest najbardziej wrażliwy. Z upływem czasu wzrasta odporność liści. Liść, który w momencie infekcji jest czwarty lub dalszy od najmłodszego, praktycznie nie ulega porażeniu. - Przyrost powierzchni liści – w warunkach ciepłej pogody i dostatecznej ilości wody w glebie bardzo szybko przyrasta powierzchnia liści. Przyjęto, że przyrost 1,5 nowego liścia następuje w okresie 6 – 7 dni. - Przyrost tkanek liści powoduje rozcieńczenie preparatów wgłębnych i systemicznych znajdujących się w liściu oraz kontaktowych będących na powierzchni.

Czynniki wpływające na infekcję owoców

- Wiek zawiązków – młode zawiązki, są podobnie jak liście bardziej wrażliwe na infekcję. Już w pełni kwitnienia może dojść do silnego porażenia kwiatów i w efekcie zawiązków. - Zawiązki owocowe i owoce są podatne na porażenie przez cały okres wegetacji, stąd tak zwany parch późny i parch przechowalniczy na owocach. - Przyrost wielkości zawiązków – zawiązki przy dostatku wody i wyższych temperaturach szybko zwiększają swoje rozmiary, powodując rozcieńczenie fungicydów znajdujących się w owocach i na owocach.

Kilka porad jak i czym zwalczać parcha

- Program zapobiegawczy powinien być prowadzony od początku sezonu do końca kwitnienia. - Największe zagrożenie: od zielonego pąka do około 10 dni po kwitnieniu. - W razie konieczności, Np.: przy występowaniu obfitych opadów, należy wykonać dodatkowe zabiegi interwencyjne Np. preparatami z grupy IBE (najlepsze efekty po kwitnieniu). Działanie zapobiegawcze wybranych substancji aktywnych (za W. Goszczyńskim, z uzupełnieniem): Skuteczność działania: 1-bardzo słaba, 2-słaba, 3-średnia, 4-dobra, 5-bardzo dobra. Analizując dane z tabeli można powiedzieć, że najlepszym działaniem zapobiegawczym cechują się: Substancja kaptan, Ditianon, Dodyna, Cyprodinil, Krezoksym, Trifloksystrobina, Pyrimetanil. Substancje aktywne polecane w sadach jabłoniowych do fazy kwitnienia drzew: Dobór fungicydów powinien być poprzedzony wnikliwą analizą sytuacji w danym sadzie a nawet kwaterze, która uwzględnia:

• zagrożenie chorobowe,
• fazę rozwojową patogena,
• fazę rozwojową drzewa,
• warunki atmosferyczne,
• spektrum zwalczanych chorób,
• występowanie odporności,
• strategię antyodpornościową.