Składniki pokarmowe są dostarczane roślinom sadowniczym zarówno z nawożeniem doglebowym, jak i dolistnym.
Pierwiastki kluczowe w odżywianiu upraw można podzielić na dwie grupy.
- Pierwsza – to te odgrywające główną rolę w rozwoju roślin, do których zalicza się: azot, fosfor, potas, magnez, siarka i wapń.
- Druga – pierwiastki, takie jak cynk, mangan, molibden, miedź, żelazo i bor, będące mikroelementami. I właśnie o ich znaczeniu będzie mowa.
W Polsce niedobór składników pokarmowych na plantacjach truskawki obserwowany jest nagminnie. Spowodowane jest to tym, że o odżywianiu upraw decyduje wiele czynników, związanych ze środowiskiem glebowym, biologią rośliny, wykonywanymi zabiegami na plantacji oraz warunkami pogodowymi.
W licznych przypadkach nie jest możliwe kontrolowanie procesów pobierania składników przez korzenie i/lub ich transportu do nadziemnych części rośliny. Poprawne rozpoznanie przyczyn niepożądanych objawów na truskawce ułatwia podejmowanie decyzji dotyczących sposobu pielęgnacji gleby na plantacji, nawożenia roślin i zabiegów agrotechnicznych.
Mikroelementy – dlaczego ważne?
Nawożenie upraw mikroelementami jest równie ważne, co makroelementami. Mikroelementy są kluczowe w okresie wysokiego plonowania roślin ogrodniczych. W przypadku niedoboru tych pierwiastków może zostać odnotowany istotny spadek jakości i ilości plonu. Mikroelementy wpływają pośrednio na roślinę poprzez aktywowanie lub kontrolę wielu procesów fizjologicznych zachodzących w czasie wegetacji. Mają znaczenie dla przyswajania innych składników pokarmowych, kondycji, wyglądu i szeroko pojętej zdrowotności roślin. Dlatego tak ważny jest monitoring tych składników i w glebie, i w roślinie. Zachowanie równowagi w nawożeniu mikroelementami warunkuje uzyskanie wysokiej jakości plonu
[table id=37 /]
Bor
Zawartość boru w glebach jest na bardzo niskim poziomie. Gleby lekkie mają go znacznie mniej niż cięższe. Jest to spowodowane tym, że bor jest łatwo wymywany z gleb lżejszych. Pierwiastek ten wpływa na zwiększenie plonu owoców i polepszenie jego jakości.
W uprawach sadowniczych bor przyczynia się bezpośrednio do procesów związanych z zapłodnieniem, ponieważ wzmacnia pyłek. Ponadto wpływa na efektywność pobierania azotu, potasu, fosforu, magnezu i wapnia
Rośliny sadownicze, w tym przede wszystkim truskawka, potrzebują stałego dopływu boru przez cały czas, ponieważ nie następuje jego przemieszczanie się ze starszych liści do młodych. Pierwiastek ten musi być pobierany z gleby przez cały okres wegetacji, przede wszystkim dla tworzenia nowych organów. Bor jest niezbędnym mikroelementem, który:
- odpowiada za prawidłowy wzrost organów generatywnych (słupek, pylniki, pyłek) i najmłodszych części roślin, czyli pędów i korzeni,
- wpływa dodatnio na kwitnienie, gospodarkę wodną i procesy oddychania oraz na prawidłowy rozwój tkanek przewodzących,
- odpowiada za regulację przemiany węglowodanów w roślinach.
Główne objawy niedoboru tego składnika u truskawki powodują słabe zawiązywanie owoców i ich deformację. Przy dużym niedoborze, oprócz obniżenia plonowania i pogorszenia jakości owoców, obserwuje się zaburzenia w rozwoju części wegetatywnej – liście wierzchołkowe są wydłużone, kruche i jasnozielone.
Objawy niedoboru boru na truskawce
Objawy niedoboru boru u roślin obserwuje się w postaci:
- słabego zawiązywanie owoców,
- zamierania kwiatostanów i opadania zawiązków,
- deformacji owoców,
- brunatnych wgłębionych plam na owocach (czereśnie, wiśnie, śliwy), pędów bocznych o skróconych międzywęźlach, na których liście są małe, grube, zebrane w rozety,
- słabego zawiązywania pąków kwiatowych.
Negatywny wpływ na rośliny ma także w przypadku nadmiar boru. Wpływa on negatywnie na plonowanie i jakość owoców. Przy nadmiarze tego pierwiastka w roślinie zawiązywanie owoców jest osłabione, a owoce są także zniekształcone oraz mają tendencję do przedwczesnego dojrzewania
Żelazo
Żelazo jest jednym z pierwiastków kluczowych, które biorą udział w najważniejszych procesach życiowych roślin, czyli oddychaniu i fotosyntezie. Żelazo pełni w roślinie funkcję katalityczną, jest składnikiem wielu enzymów.
Objawy niedoboru żelaza na roślinach pojawiają się na najmłodszych liściach w postaci chlorozy międzyżyłkowej (nerwy główne pozostają na ogół zielone). Przy bardzo silnym niedoborze tego mikroelementu liście przybierają barwę cytrynową. Przy brzegach liści mogą pojawić się nekrotyczne plamy, a liście wyginają się ku górze wzdłuż nerwu głównego.
Warto pamiętać, że w warunkach wysokiego pH gleby żelazo w podłożu jest uwsteczniane, czyli przechodzi w formy nierozpuszczalne, niedostępne dla roślin. Okresowemu występowaniu niedoboru tego mikroskładnika może sprzyjać niedostateczna aeracja gleby, np. po ulewnym deszczu na ciężkich glebach. Niedobór żelaza powoduje mniejszą odporność roślin na mróz. W warunkach polowych nadmiar żelaza nie jest odnotowywany, nawet na glebach silnie zakwaszonych.
Mangan
Objawy niedoboru manganu na truskawce
Mangan podobnie jak żelazo, jest mikroelementem, który bierze udział w procesie fotosyntezy, reguluje m.in. stężenie hormonów i aktywuje wiele enzymów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania roślin. Pierwiastek ten stymuluje proces oddychania i jest w nim niezbędny.
Pierwsze objawy niedoboru Mn pojawiają się na liściach w pełni wyrośniętych w postaci rozsianej chlorozy między głównymi nerwami. Chloroza zaczyna się od brzegu blaszki liściowej, nie obejmuje jej nerwów. Wzrost pędów bywa ograniczony, a owoce są mało soczyste, ale dobrze wybarwione.
Cynk
Cynk to kolejny mikroelement odgrywający kluczową rolę w procesach fizjologicznych rośliny. Bierze udział w procesie syntezy chlorofilu. Pełni funkcję biokatalizatora, reguluje poziom auksyn oraz wpływa na syntezę białek.
Niedobór cynku obserwowany jest w formie rozetkowatości liści w postaci małych i wąskich liści wierzchołkowych. Między głównymi nerwami liści i na brzegu blaszki liściowej tworzy się chloroza – jasnozielone rozmyte plamy. W przypadku bardzo dużego niedoboru cynku pąki kwiatowe nie rozwijają się, co prowadzi do osłabienia kwitnienia. Owoce są drobne, mało soczyste, spłaszczone i asymetryczne. Objawem fitotoksyczności Zn na starszych liściach jest chloroza międzyżyłkowa. Wzrost pędów jest osłabiony, a zawiązywanie owoców bywa ograniczone. Owoce są drobne i mało soczyste.
Każdy z tych pierwiastków pełni kluczową funkcję w prawidłowym funkcjonowaniu rośliny. Zarówno przy braku, jak i nadmiarze któregokolwiek mikroelementu odnotowywane są niekorzystne skutki w postaci charakterystycznych zmian na roślinach, a w konsekwencji następuje spadek jakości i ilości plonu handlowego.
Karolina Felczak-Konarska/Instytut Agronomiczny Fertico