Azot jest podstawowym składnikiem mineralnym mającym decydujące znaczenie w intensyfikacji produkcji roślinnej, odgrywając kluczową rolę w procesach wzrostu roślin. Przy dobrym zaopatrzeniu kukurydzy w azot następuje szybki wzrost masy roślinnej. Azot wpływa też na różnicowanie się poszczególnych organów roślinnych, stanowiących element strukturalny plonu. Bardzo ważny jest wpływ azotu na ilość i jakość białka gromadzonego w ziarnie kukurydzy. Odpowiednie nawożenie azotowe wpływa również korzystnie na cechy jakościowe ziarna, tj. skład frakcyjny i aminokwasowy białka.
Ile azotu potrzebuje kukurydza cukrowa?
Kukurydza w celu wytworzenia 1 tony ziarna wraz z plonem ubocznym pobiera z gleby około 27 kg azotu (od 22 do 30 kg N). Najczęściej dawka azotu w uprawie kukurydzy zawiera się w przedziale od 140 do 200 kg N/ha, przy czym powinna być uzależniona od zasobności gleby, przedplonu oraz zakładanego plonu kukurydzy. Z reguły przedsiewnie stosuje się 50 – 70% całkowitej planowanej dawki azotu, natomiast pozostałą część 50 – 30% w fazie 4 – 6 liści. Więcej przedsiewnie azotu wnosi się na glebach ciężkich, z kolei na glebach lżejszych podział ten wynosi najczęściej 50/50. W przypadku gdy ilość azotu wyliczona do wprowadzenia w nawozach mineralnych jest niska (w granicach 70 – 80 kg) może być ona zaaplikowana w całości przedsiewnie.
Nie za dużo i nie za mało
Zbyt wysokie nawożenie azotowe może skutkować tworzeniem przez kukurydzę dużej ilości zielonej masy, lub też prowadzić do wytworzenia dużej ilości kolb, których roślina nie jest w stanie wykarmić. Dodatkowo wysokie dawki azotu opóźniają zbiór roślin, ponieważ ziarno dłużej utrzymuje wysoką wilgotność. Z kolei niedobór tego pierwiastka wpływa na wolniejszy wzrost roślin, prowadzi do redukcji powierzchni asymilacyjnej, co objawia się tworzeniem drobnych, wąskich liści o żółtym zabarwieniu.
Jak kukurydza pobiera azot?
W uprawie kukurydzy dynamika pobierania azotu różni się w poszczególnych fazach rozwojowych. Znaczny wzrost pobierania tego makroskładnika ma miejsce od fazy BBCH 17 – 18, czyli około 6 liści kukurydzy. Nie oznacza to jednak, że w początkowym okresie wzrostu roślina ta nie pobiera azotu, jednak w tym czasie wymagania w stosunku do tego składnika pokarmowego są większe. W dalszym okresie kukurydza nadal wykazuje duże zapotrzebowanie na azot, przy czym najintensywniejsze jego pobieranie ma miejsce na kilka dni przed kwitnieniem wiech i wzrasta aż do momentu dojrzewania roślin. W okresie od kwitnienia do uzyskania pełnej dojrzałości kukurydza pobiera ponad połowę całkowitej dawki azotu. Zmniejszenie ilości pobieranego azotu ma miejsce dopiero w końcowej fazie rozwoju rośliny.
Należy przy tym pamiętać, że ilość azotu pobranego przez kukurydzę zależy miedzy innymi od wilgotności gleby i panujących warunków termicznych, bowiem przy temperaturze poniżej 5 ºC następuje ograniczenie pobierania tego makroelementu. Kukurydza w okresie do 3 liści korzysta z azotu pochodzącego przede wszystkim z ziarna siewnego. Występujące często w tym okresie niskie temperatury, a szczególnie przymrozki, mogą w dużym stopniu przyczyniać się do zahamowania pobierania przez kukurydzę składników z bielma. Natomiast w temperaturze wyższej niż 15 ºC pobieranie azotu z gleby przez kukurydzę ulega wyraźnemu wzrostowi.
Jak jeszcze dostarczyć azot w uprawie kukurydzy cukrowej?
Planując nawożenie kukurydzy azotem, poza nawożeniem mineralnym, należy uwzględnić inne źródła tego pierwiastka, w tym proces wiązania azotu atmosferycznego. Źródłem azotu dla roślin, mogącym ograniczyć nawożenie azotowe jest azot związany z działalnością bakterii wolnożyjących. Mimo, że ilości azotu uzyskane w efekcie działania bakterii wolnożyjących są mniejsze niż w przypadku bakterii brodawkowych, niemniej jednak mogą one stanowić źródło tego pierwiastka. W klimacie umiarkowanym dopływ azotu do gleby w efekcie działania bakterii wolnożyjących wynosi w granicach kilku kg N na ha. Proces ten można zintensyfikować poprzez dodatek do gleby substancji wspomagających rozwój bakterii, lub też gotowych szczepionek bakteryjnych. Jednym z takich preparatów jest Rhizosum® N plus, będący szczepionką bakteryjną zawierającą bakterie Azotobacter salinestris.
Bakterie te wykazują zdolność wiązania azotu atmosferycznego niedostępnego dla organizmów roślinnych z wytworzeniem amoniaku, który wykorzystywany jest przez rośliny do budowy białek. Proces wiązania azotu cząsteczkowego odbywa się przy udziale enzymu nitrogenazy. Dzięki obecności w składzie Rhizosum® N plus bakterii wolnożyjących preparat może być z powodzeniem stosowany w uprawie kukurydzy. Dostarczenie do gleby szczepów bakterii wolnożyjących wiążących azot cząsteczkowy poprawia bilans tego składnika w glebach oraz wpływa na lepsze zaopatrzenie roślin w azot, co jest szczególnie ważne w niesprzyjających warunkach glebowo-klimatycznych, takich jak susza czy niska temperatura.
