W poniższym komunikacie przedstawiono zagrożenia upraw wiśni i czereśni w drugiej połowie czerwca. Opisano zalecenia odnośnie zwalczania chorób i szkodników wiśni i czereśni.

Nasionnice w uprawie wiśni

W trzeciej dekadzie czerwca mogą już trwać lub dopiero rozpocząć się intensywne loty nasionnic w sadach wiśniowych. Jest to jednak sprawa indywidualna każdego sadu. W wielu lokalizacjach jak do tej pory nie odłowiła się jeszcze żadna mucha nasionnicy, w innych odnotowano pojedyncze sztuki lub mogły rozpocząć się regularne loty. Szczególnie od ostatniej dekady czerwca do zbiorów trzeba zintensyfikować obserwacje pułapek, bo wkraczamy w okres najważniejszy w walce z tymi szkodnikami. Podstawą decyzji o zabiegu mogą być tylko obserwacje pułapek w swoim sadzie i stwierdzenie regularnych lotów much nasionnicy - próg zagrożenia to średnio 2 muchy/pułapce Zwalczanie nasionnicy w uprawie wiśni

• Mospilan 20 SP - w dawce 0,125 l/ha
• Calypso 480 SC - dawka 0,1-0,15 l/ha
• dodając do każdego z nich zwilżacz Flipper.

Nasionnice w uprawie czereśni

W sadach czereśniowych loty much są okresami bardzo intensywne, ważna jest więc kontynuacja ochrony i zwracanie uwagi na karencję zastosowanych insektycydów. Zwalczanie nasionnicy w uprawie czereśni

• Calypso 480 SC można zastosować nie później niż 14 dni przed zbiorami
• Mospilan 20 SP można zastosować nie później niż 14 dni przed zbiorami
• pyretroid (deltametryna) zgodnie z rejestracją - 7 dni karencji.

Jeżeli na pułapkach odłowią się licznie muchy nasionnicy w dniach tuż przed zbiorami, wówczas nie należy zbytnio przedłużać zbiorów owoców danej odmiany, gdyż z upływem czasu działanie insektycydu zastosowanego wcześniej staje się niewystarczające, co narazi najpóźniej zbierane owoce danej odmiany na porażenie przez szkodnika właśnie w końcówce zbioru. W przypadku niektórych odmian, których owoce mogą dłużej wisieć na drzewie, mimo osiągnięcia dojrzałości zbiorczej, po przeprowadzeniu pierwszego rwania można wykonać zabieg  zarejestrowanym pyretroidem (oczywiście jeżeli pozwoli na to pogoda), odczekać wymagane 7 dni i zakończyć zbiory owoców. Może to być nieodzowne w sadach z bardzo dużą presją szkodnika w okresie tuż przed zbiorami. Pyretroidy są mniej efektywne niż chloronikotynile, gdyż działają kontaktowo jedynie na latające muchy, a nie na wylęgające się larwy, ponadto są nieprzydatne w temperaturze powyżej 20°C  (obniżona skuteczność tej grupy insektycydów).

Mszyce

W wielu sadach obserwuje się po raz kolejny liczne kolonie mszyc. Jeśli populacja jest bardzo liczna i jednocześnie odławiają się nasionnice, konieczne jest wykonanie zabiegu chemicznego: Calypso 480 SC czy Mospilan 20 SP Jeśli  jednak nasionnice nie stanowią jeszcze zagrożenia, polecamy jeden z zarejestrowanych pyretroidów (cypermetryna, dektametryna), korzystając z niskich temperatur panujących obecnie w Polsce (temperatura w takcie zabiegu nie powinna być wyższa niż 20°C).

Czereśnie - brunatna zgnilizna drzew pestkowych

W okresie opadów deszczu jest duże ryzyko porażenia dojrzewających owoców czereśni (infekcje wtórne). Konieczna jest więc kontynuacja ochrony owoców kolejnych dojrzewających odmian. U czereśni porażenie i gnicie owoców jest największym problemem. W warunkach częstych deszczy owoce bardzo często pękają, a rany stanowią drogę infekcji dla patogenów, powodując gnicie owoców, szczególnie tych, które występują w zwartych gronach (wówczas jeden owoc poraża kolejne, z którymi się styka). Bardzo wrażliwe na gnicie są między innymi odmiany: Lapins, Van, Vega. Zwalczanie brunatnej zgnilizny drzew pestkowych

• Switch 62,5 WG - dawka 0,6-1,0 kg/ha – 7 dni karencji
• Signum 33 WG - 0,75-1,00 kg/ha – 7 dni karencji

Gorzka zgnilizna wiśni

Zabiegi ochrony przeciwko gorzkiej zgniliźnie wiśni w okresie deszczowej pogody powinny być kontynuowane co kilkanaście dni i jak najszybciej - po wystąpieniu intensywnych opadów deszczu. Ostatnie opady deszczu w niektórych rejonach mogły spowodować zmycie z owoców aplikowanych wcześniej fungicydów kontaktowych, a to oznacza konieczność ponownego ich zabezpieczenia przed gorzką zgnilizną owoców. W okresie bezdeszczowym - przerwy między zabiegami mogą wynosić do 14 dni, jeśli jednak opady deszczu będą bardzo intensywne lub trwające w dłużej - o terminie zabiegu powinno zdecydować przede wszystkim zmycie fungicydu z owoców. Choroba występuje przeważnie u wiśni, zdecydowanie rzadziej u czereśni. Zwalczanie gorzkiej zgnilizny wiśni Ochrona rozpoczęta miesiąc po kwitnieniu powinna być kontynuowana, szczególnie w okresie wybarwiania się owoców. Zarejestrowane są preparaty oparte na kaptanie i tiuramie:

• Merpan 80 WG / Captan 80 WG -  21 dni karencji
• Shavit  Plus 71 WP -  dawka 2 kg/ha - 7 dni karencji, rejestracja tylko dla upraw wiśni
• Kaptan Plus 71,5 WP - dawka 2 kg/ha - 7 dni karencji, rejestracja tylko dla upraw wiśni
• Sadoplon 75 WP – 3 kg/ha - 7 dni karencji, rejestracja tylko dla upraw wiśni
• Kaptan zaw. 50 WP - 3 kg/ha.

Preparaty te nie są „wrażliwe” na niskie temperatury ale „wrażliwe” na intensywne opady deszczu. Po opadach przekraczających 20-25 mm, czy intensywnych deszczach - ponad 16 mm deszczu, zabieg fungicydem kontaktowym powinien być powtórzony, a więc wykonany znacznie wcześniej (czasem nawet już następnego dnia), niż podaje się w schematycznych zaleceniach.

Drobna plamistość liści drzew pestkowych

W sadach, w których w poprzednim roku był duży potencjał infekcyjny drobnej plamistości liści drzew pestkowych (duży procent opadłych przedwcześnie liści) konieczna jest kontynuacja ochrony - powinny być zaplanowane i wykonane przynajmniej 3- 4 opryskiwania. W innych sadach, w których choroba nie stanowiła problemu, można już zakończyć zwalczanie tej choroby, nie zaprzestając jednak monitoringu i lustracji liści co jakiś czas. Na niektórych drzewach można zaobserwować żółknące liście, ale nie muszą to być liście porażone przez drobną plamistość liści. Przyczyną może być długotrwały brak deszczu i słoneczna aura, jaką odnotowano w niektórych rejonach kraju. Jeśli jednak na dolnej stronie liścia zaobserwujemy małe, białoszare wzniesienia – owocniki stadium konidialnego z białokremowymi skupieniami zarodników konidialnych to oznacza porażenie liści przez chorobę i konieczność zintensyfikowania ochrony. Zarodniki te stanowią źródło zakażeń wtórnych i w okresie wilgotnej pogody  mogą spowodować gwałtowny rozwój choroby.

Zwalczanie drobnej plamistości liści drzew pestkowych Wiśnie

• Syllit 65 WP - 1,2-1,5 kg/ha (14 dni karencji)
• Merpan 80 WG - 1,9 kg/ha (21 dni karencji)
• Shavit Plus 71,5 WP - 2 kg/ha (14 dni karencji)
• difenokonazol Score 250 EC - 0,2 l/ha (14 dni karencji)
• Topsin M 500 SC - 1,5/ha, (14 dni)
• Kaptan Plus 71,5 WP – 2 kg/ha (7 dni karencji)

Fungicydy Merpan 80 WG i Shavit Plus 71,5 WP / Kaptan Plus 71,5 WP zabezpieczają liście i owoce jednocześnie przed drobną plamistością liści i gorzką zgnilizną wiśni. Czereśnie

• Syllit 65 WP - dawka 1,2-1,5 kg/ha(zgodnie z etykietą)
• Topsin M 500 SC - 1,5 l/ha.

Wg nowej etykiety zmniejszono dawki Syllitu dla wiśni -1,2 ( poprzednia dawka to 1,5) i brak jest rejestracji tego fungicydu na czereśniach, z kolei wg nowej etykiety fungicydu Score 250 EC - brak jest rejestracji na drobną plamistość liści drzew pestkowych

Choroby wirusowe wiśni i czereśni

Zalecamy przeprowadzić szczegółowy przegląd młodych kwater sadu (w pierwszym i drugim roku po jego posadzeniu), najpóźniej do trzeciej dekady czerwca, gdyż wtedy widoczne mogą być objawy chorób wirusowych (te są przede wszystkim na pierwszych rozwijających się liściach, chociaż na czereśniach objawy chorobowe mogą ujawnić się również na liściach rozwijających się pod koniec sezonu wegetacyjnego). W przypadku znalezienia objawów chorobowych drzewka takie trzeba jak najszybciej usunąć i zastąpić zdrowymi.

Choroby wirusowe - straty w uprawie wiśni i czereśni

Choroby wywołane przez wirusy stanowią jedno z poważniejszych zagrożeń w uprawie czereśni i wiśni. Straty, jakie mogą spowodować są znacznie większe niż w uprawie jabłoni czy grusz. Utajony charakter, duża bezpośrednia szkodliwość dla drzew i łatwość rozprzestrzeniania się wirusów sprawia, że należą one do szczególnie groźnych i mogą decydować o opłacalności zakładanego sadu. Wirusy przemieszczają się z wiązkami przewodzącymi, opanowując systemicznie z czasem całe rośliny, chociaż spotyka się również drzewa, na których objawy uwidaczniają się tylko na pojedynczych gałęziach.

Choroby wirusowe występujące w sadach czereśniowych i wiśniowych

• nekrotyczna plamistość pierścieniowa wiśni i czereśni, wywołana przez wirus nekrotycznej plamistości pierścieniowej drzew pestkowych – PNRSV – infekuje częściej wiśnie,
• żółtaczka wiśni, synonim: wirus karłowatości śliwy i chlorotyczna plamistość liści czereśni – wywołana przez wirus karłowatości śliwy PDV – infekuje częściej czereśnie.

Po posadzeniu do sadu rozprzestrzenianie się wirusa następuje wtedy, gdy drzewa zaczynają kwitnąć, gdyż obydwa wirusy są przenoszone z pyłkiem. Każde chore drzewo staje się źródłem zakażenia dla drzew sąsiednich od czasu, kiedy zaczyna kwitnąć.

Nekrotyczna pierścieniowa plamistość wiśni i czereśni

Część pąków czereśni porażonych PNRSV zamiera, kwiatostany są zdeformowane, a szypułki owoców skrócone. Najbardziej charakterystycznymi objawami są chlorotyczne, przechodzące w nekrotyczne wzory: pierścienie, paski i plamy na rozwijających się wiosną liściach. Zamarła, nekrotyczna tkanka liścia wypada i ten wygląda jak po żerowaniu owadów (nieregularne dziurki w liściach), również zniekształcenia, skręcenia liści i enacje (ciemnozielone wyrostki na dolnej stronie, wzdłuż nerwów bocznych). PNRSV pogarsza również jakość owoców, są one mniejsze i mniej smaczne od owoców zdrowych. Drzewa chore łatwo zasiedlane są przez patogeniczne grzyby i zwiększa się ich wrażliwość na przemarzanie.

Żółtaczka wiśni

Objawy wirusa karłowatości śliwy – żółtaczki wiśni PDV ujawniają się na liściach w połowie czerwca, kiedy to na chorych drzewach obserwuje się ich żółknięcie (porażone drzewka w szkółce często nie wykazują objawów chorobowych, dlatego trudno uniknąć wprowadzenia wirusów do sadu). Najstarsze liście żółkną stopniowo (jasnozielone lub żółtozielone, różnej wielkości, nieregularne plamy, pierścienie i inne wzory), najdłużej pozostają zielone nerwy główne, boczne i tkanka przy nerwach. Czasami objawy choroby są mylone z symptomami niedoboru żelaza. W przypadku silnego porażenia, chlorozy stopniowo ulegające nekrozie.  Z czasem tkanka nekrotyczna wypada i liść wygląda tak, jak uszkodzony przez gąsienice lub chrząszcze (dziurkowatość liści). W lipcu,  liście przedwcześnie opadają, a chore drzewa charakteryzują się ogołoconymi, zwisającymi ku dołowi pędami. Wystąpieniu objawów chorobowych sprzyja chłodna pogoda. Może dojść wtedy do zrzucenia nawet 50% liści. Wskutek ogałacania się pędów drzewa zawiązują coraz mniej pąków kwiatowych , obniża się więc plonowanie drzew, ograniczona jest również liczba krótkopędów i wzrost drzew, czasami może nawet dochodzić do ich zamierania. W lata upalne choroba najczęściej przebiega bezobjawowo lub występuje w niewielkim nasileniu. Niektóre objawy chorób wirusowych (silne gumowanie pędów, pękanie kory) są podobne do uszkodzeń powodowanych przez raka bakteryjnego.

Zwalczanie chorób wirusowych wiśni i czereśni

Choroby wirusowe, chociaż mogą wyrządzić poważne straty w sadzie, to jednak nie można ograniczyć ich występowanie za pomocą ochrony chemicznej. Podstawową sprawą dla uniknięcia strat wywoływanych przez choroby wirusowe jest zdrowy materiał wyjściowy i wczesne usunięcie chorych drzew. Ze względu na szerzenie się infekcji z pyłkiem, młode sady nie powinny być lokalizowane w pobliżu starych drzew wiśni, czereśni - także dzikich i antypki, które z reguły są porażone chorobami wirusowymi (wskazana jest więc izolacja przestrzenna, im większa odległość, tym lepiej i bezpieczniej). Przy dużym porażeniu drzew w sadzie 8-10 letnim, w którym liczba porażonych drzew przekracza 10-15 % dosadzanie może okazać się nieopłacalne i bezcelowe, nie jest tam możliwe wyeliminowanie wszystkich chorych drzew.   Barbara Błaszczyńska Doradca Sadowniczy Agrosimex