Nekrozy na liściach to objawy nekrotycznej plamistości liści Warunki pogodowe w czasie ostatnich tygodni, spowodowały że na liściach w wielu sadach w centralnym rejonie polskiego sadownictwa głównie z odmianą Golden Delicious oraz odmianach mających w rodowodzie odmianę Golden i innych pojawiły się charakterystyczne plamy. Pierwsze nieznaczne objawy w tym sezonie obserwowano pod koniec maja, znaczne ich nasilenie odnotowano w pierwszym tygodniu czerwca. Symptomy te kwalifikowano także jako objawy nekrotycznej plamistości liści jabłoni, która może mieć podłoże zarówno fizjologiczne ale także biotyczne powodowane przez powszechnych sprawców grzybowych. Za występowanie chorób typu plamistości odpowiadają grzyby z rodzaju: Alternaria, Phyllosticta oraz Botryosphaeria.

Alternaria alternata - choroby

Trzy główne choroby, występujące powszechnie w sadach jabłoniowych których sprawcą jest m.in. grzyb Alternaria alternata to:

• kanciasta plamistość liści (zaliczana do kompleksu nekrotycznej plamistości liści do której zalicza się również drobną plamistość i brunatną plamistość liści jabłoni)
• porażenie gniazda nasiennego owoców ziarnkowych 
• sucha zgnilizna przykielichowa jabłek

Nekrotyczna plamistość liści jabłoni

Nekrotyczna plamistość liści jabłoni jest to grupa kilku chorób, z których najczęściej występują drobna plamistość liści i brunatna plamistość liści jabłoni oraz kanciasta plamistość liści.

Drobna plamistość liści

Drobna plamistość liści (Phyllosticta mali) powoduje pojawienie się drobnych, nieregularnych kolistych plam nekrotycznych. Średnica plam wynosi przeważnie 2-6 mm. Barwa obumarłej tkanki początkowo jest jasnobrunatna, z ciemniejszą obwódką, po całkowitym wyschnięciu tkanki staje się szarobiała. Plamy są rozrzucone na całej powierzchni liści. Na plamach mogą pojawiać się drobne, czarne punkty są to piknidia grzyby.

Brunatna plamistość liści jabłoni

Plamistość brunatna wyróżnia się nieregularnym kształtem i bardzo zróżnicowaną wielkością plam, w granicach 3-20 mm, z przewagą plam średniej i dużej wielkości. Odcień plam jest ciemnobrunatny, często z podziałem na strefy o różnej intensywności barwy.

Kanciasta plamistość liści

Kanciasta plamistość objawia się w postaci nieregularnych kanciastych plamek, o dość zróżnicowanym kształcie i wymiarach. Na plamach nie tworzą się piknidia, natomiast można dostrzec bardzo drobne kępki szaroczarnego nalotu, stanowiącego zarodnikowania konidialnego grzyba.

Zwalczanie nekrotycznej plamistości liści - profilaktyka

W przypadku nekrotycznej plamistości liści jabłoni bardzo ważne są działania profilaktyczne, zwłaszcza jeśli mamy na uwadze odmianę Golden Delicious i jej spoty.

• Ważne jest aby te odmiany, które charakteryzują się zwiększoną podatnością na tę chorobę sadzić na glebach lżejszych i przepuszczalnych o bardzo dobrych warunkach powietrzno-wodnych.
• Odpowiednie nawożenie, szczególnie magnezu, a należy zaznaczyć, że ta odmiana charakteryzuje się największym zapotrzebowaniem na ten pierwiastek w porównaniu do innych odmian jabłoni.

Do ochrony jabłoni przed chorobami typu plamistości nie stosuje się w praktyce specjalnych środków ochrony. Zwalczanie choroby mieści się w zespole zabiegów skierowanych przeciwko parchowi (infekcje wtórne) oraz chorób przechowalniczych. Istotnym czynnikiem uruchamiającym mechanizmy odpornościowe samej rośliny na stres ale i na porażenie przez patogeny jest stosowanie nawozów zawierających fosforyny ale i srebro oraz bogatych w magnez i inne mikroelementy (takie jak m.in. cynk, mangan, żelazo), które zarówno uzupełniają niedobory tym samym odżywiają, ale również pobudzają fotosyntezę w roślinie.

Zwalczanie nekrotycznej plamistości liści - ochrona chemiczna

Jak wiadomo nekrotyczna plamistość liści jabłoni powodowana przez wcześniej omówione czynniki sprawcze nie ma obecnie przypisanego fungicydu. Wiadomo, że stosowanie fungicydów takich jak kaptan i tiuram, mankozeb dają bardzo dobre wyniki w walce z tą chorobą. W sadach gdzie stosowane są fungicydy zawierające m.in. makozeb z nawozami zawierającymi magnez oraz inne niezbędne mikroelementy podnoszą skuteczność walki z nekrotyczną plamistością liści jabłoni. Dlatego też w czasie wzrostu zawiązków, do zabezpieczenia przed infekcjami wtórnymi powodowanymi przez V.inaequalis stosowane są:

• preparaty tiuramowe (Aplosar 80 WG w dawce 3 kg/ha),
• zawierające mankozeb (Penncozeb 80 WP w dawce 2 kg/ha, Vondozeb 75 WG w dawce 2 kg/ha).
• kaptan (Merpan 80 WG, Captan 80 WG, Malvin 80 WG w dawce 1,9 kg/ha).

Fungicydy wykorzystywane do walki z chorobami przechowalniczymi, również pełnią istotną rolę w walce z grzybami z rodzaju Alternaria sp.:

• Bellis 38 WG zawierający boskalid i piraklostrobinę (w dawce 0,8 kg/ha)
• oraz Switch 62,5 WG zawierający cyprydinil oraz fludoksonil w dawce 0,75 kg/ha.

Aktywacja mechanizmów obronnych roślin

Do wymienionych fungicydów należy również dodawać nawozy bogate w mikroelementy oraz makroelementy, oraz te które zawierają aktywne składniki aktywujące mechanizmy odpornościowe roślin.

• Fosfiron Mg w dawce 2,5 l/ha – 3l/ha, nawóz ten zawiera aktywny jon fosforynowy – który ogranicza zarodnikowanie grzyba i rozwój strzępek infekcyjnych co jest szczególnie ważne przy grzybów obficie zarodnikujących jakim jest m.in. Alteranria alternata.
• Viflo Cal S (zawierający nanocząsteczki srebra), który oprócz tego ze dostarcza wapnia to również dzięki srebru (a jak wiadomo srebro słynie ze swoich właściwości grzybobójczych jak i bakteriobójczych), pomaga w niwelowaniu skutków choroby. Nawóz ten powinien być stosowany w dawce 3 l/ha.

W celu ograniczenia w uprawie jabłoni kompleksu chorób określanych jako nekrotyczna plamistość liści jabłoni należy zastosować w programie minimum 2-3 zabiegi oparte na fungicydzie i wymienionych nawozach. Jedną z najczęściej proponowanych rozwiązań jest zastosowanie fungicydu:

• Bellis 38 WG z dodatkiem siarczan magnezu 6-8 kg/ha (w skrajnych przypadkach większa dawka do 10 kg) oraz Mikrostar complex w dawce 0,5 - 1 kg/ha lub nawóz fosforynowy Fosfiron Mg 3 l/ha lub inny nawóz zawierającym magnez w znacznej ilości i co ważne łatwo i szybko przyswajalny.

Takie zestawienie możliwe jest również z preparatami zawierającymi mankozeb (Vondozeb 80 WG) oraz tiuram (Aplosar 80 WG).   Karolina Felczak, Doradca Sadowniczy Agrosimex