Zboża oraz trawy uprawne są porażane przez różne gatunki grzybów z rodzaju Puccinia spp. Rdze są bezwzględnymi, wyspecjalizowanymi patogenami, które corocznie powodują znaczne straty w ilości i jakości otrzymywanych plonów. Podczas ostatniej lustracji przeprowadzonej przez doradców agrotechnicznych na polach pszenicy i żyta, zaobserwowano pierwsze objawy infekcji spowodowanej przez rdzę brunatną Puccinia recondita.

Szkodliwość

Szkodliwość rdzy zbóż polega głównie na istotnym zredukowaniu powierzchni asymilacyjnej oraz wzmożeniu transpiracji, a także zakłóceniu procesów przemieszczaniu się i metabolizmu fotosyntezy. Porażone rośliny zbóż dają zdrobniałe ziarno o mniejszej wartości odżywczej. Szkodliwość choroby zależy głownie od nasilenia epidemii. Rozwój choroby zależy od warunków lokalnych oraz warunków atmosferycznych panujących w czasie sezonu wegetacyjnego. W przypadku żyta największe szkody powoduje rdza brunatna, której sparwcą  jest grzyb Puccinia recondita f.sp. secalis. Natomiast na plantacji pszenicy największe szkody powoduje rdza brunatna pszenicy - P. recondita f.sp. tritici oraz rdza źdźbłowa - P. graminis f.sp. tritici.

Objawy

Żyto – na żywicielach pośrednich (farbownik lekarski, krzywoszyj polny) na górnej stronie liści tych roślin obserwowane są żółtobrunatne plamy z widocznymi w środkowej części czarnymi punkcikami (spermogoniami), później na dolnej stronie występują żółtopomarańzowe skupienia ecjów. Na liściach żyta obserwowane są żółtobrunatne poduszeczki/ plamki (uredinia).  Urediniospory są zarodnikami, które odpowiadają za infekcje wtórne w czasie sezonu wegetacyjnego.  Pod koniec sezonu wegetacyjnego na dolnej stronie liści brunatnoczarne plamki (telia). Teliospory pełnią funkcję przetrwalnikową.

Pszenica – na żywicielach pośrednich (rutewka, zdrojówka). Na górnej stronie blaszek liściowych występują rdzawe, owalne uredinia. W wyniku pęknięcia skórki skupienia zarodników są odsłonięte powierzchnia uredini jest matowa.  Telia tworzą się na żółknących zasychających blaszkach liściowych na spodniej stronie liści. Powierzchnia teliów jest blyszcząca, ponieważ teliospory do końca okresu wegetacyjnego pozostają okryte.

Profilaktyka

W ochronie zbóż przed rdzami wykorzystuje się metody agrotechniczne, mechaniczne oraz chemiczne.

Działania prewencyjne to przede wszytkim:

• Terminowe wykonywanie podorywek i orek niszczących porażone samosiewy zbóż
• Unikanie przenawożenia N oraz zbyt gęstego siewu
• Optymalne nawożenie K, P
• Niszczenie żywicieli pośrednich
• Dobór odmian tolerancyjnych lub odpornych

Ochrona chemiczna

Aktualnie najskuteczniejszą metodą zwalczania rdzy na polach uprawnych jest wykonywanie  zabiegów chemicznych  po zaobserwowaniu pierwszych objawów. Najlepsze wyniki daje opryskiwanie fungicydami z grupy IBE, zawierającymi mankozeb, chlorotalonil, triazolowe.

Zabiegi przeciw rdzy brunatnej żyta i pszenicy zaleca wykonać następującymi preparatami:

• Mondapropico 250 EC (propikonazol) w dawce 0,5 l/ha Pszenica, żyto od początku  fazy strzelania w źdźbło do końca fazy kłoszenia
• Mondatak 450 EC (prochloraz) w dawce 1l/ha
• Spekfree 430 SC (tebukonazol) w dawce 0,6 l/ha Pszenica od fazy początku wzrostu źdźbła do fazy widocznego liścia flagowego.