Dzięki łatwości zakiszania wynikającej z 

dużej zawartości cukrów w całych roślinach i wysokiej produktywności masy zielonej z hektara, kukurydza jest najczęściej używana do budowania bazy paszowej wykorzystywanej przez cały rok.

Wybór odpowiedniej odmiany do zakiszania uwarunkowany jest wieloma czynnikami, m.in. potrzebami stada, rodzajem gleb czy warunkami klimatycznymi.

Parametry kiszonkarskie

W pierwszej kolejności należy dopasować odmianę do warunków glebowoklimatycznych danego gospodarstwa, również pod kątem wczesności (liczby FAO ). Zbyt wczesna odmiana to mniejsza produkcja masy zielonej, zbyt późna natomiast stwarza problem z dojrzałością i zakiszaniem w silosie.

Następnym elementem jest ocena parametrów kiszonkarskich. Najłatwiej porównuje się plon masy zielonej z hektara. I jest to najczęściej popełniany błąd! Kiszonka po zwiezieniu z pola zawiera tylko 25–40% masy organicznej, która jest nośnikiem energii i składników odżywczych. Reszta to woda (60–75%). Zatem przy plonie 50 t z hektara z pola zwozimy tylko ok. 15–20 t suchej masy oraz 30–35 t wody. Jeżeli zebraliśmy kiszonkę zbyt wcześnie lub uprawialiśmy zbyt późną odmianę, zawierać ona będzie jeszcze więcej wody. Wówczas podczas ugniatania jej w silosie dojdzie  do wycieku soku kiszonkowego, który zawiera cenne składniki odżywcze. Aby prawidłowo porównać produktywność odmian i ich przydatność na cele kiszonkarskie, należy zwrócić uwagę na plon suchej masy, udział kolb w suchej masie, zawartość skrobi i strawność zakiszonej masy.

Warto również sprawdzić, czy dana odmiana charakteryzuje się długim utrzymywaniem zieloności liści (mocny stay green). Udział kolb w suchej masie powinien kształtować się na poziomie minimum 45%. Kolba odpowiada za produkcję ziarna, które w odpowiedniej fazie dojrzałości zawiera dużo skrobi, a ta warunkuje właśnie energetyczność kiszonki oraz pośrednio strawność całej masy (strawność dobrze przygotowanej kiszonki waha się w przedziale     66–73%, strawność samych części zielonych to 50–60%, a strawność kolb z ziarnem – 80–90%). Punktem wyjścia do produkcji dobrej kiszonki jest więc wybór odmiany o dużej produktywności zielonki, przy wysokiej zawartości kolb i dobrej produktywności ziarna.

Stay green

Z literatury rolniczej jeszcze niedawno dowiedzieć się można było, że najodpowiedniejszym momentem do zbioru zielonki jest stan, kiedy zawartość suchej masy jest na poziomie 28–35%, gdyż kiszonka ma wówczas mniej włókna niestrawnego, natomiast dużo wartości odżywczych. Ważniejszy jest jednak poziom dojrzałości ziarna, a tym samym stopień wypełnienia skrobią. Poziom ten wyznacza tzw. linia mleczna. Ziarno do kiszenia ma najlepsze parametry i energetyczność pomiędzy fazą mleczno-woskową a woskową (linia mleczna pomiędzy połową a 2/3 wysokości ziarniaka, patrząc od góry). Jednak odmiany o słabym nasileniu cechy stay green w tym stadium będą miały już zbyt wysoki udział suchej masy (ponad 40%) i niestrawnej ligniny. Pocięta masa będzie mniej podatna na ugniatanie, trudniej będzie się zakiszać, może dojść do wtórnej fermentacji, która spowoduje utratę części składników odżywczych, a także pogorszenie smakowitości. Mocny stay green pozwala zostawić kukurydzę dłużej na polu, osiągnąć większy stopień dojrzałości ziarna i zawartości skrobi, przy właściwej zawartości suchej masy (30–35%), która będzie się dobrze ugniatać i zakiszać.

Staranność i szybkie działanie

W czasie żniw warto pamiętać, by sieczkarnie miały dobrze wyregulowaną długość cięcia i naostrzone noże. Jeżeli bowiem nie uszkodzimy ziarniaków podczas procesu zbioru, przejdą one przez układ pokarmowy zwierzęcia i zostaną wydalone, a energia w nich zawarta będzie zmarnowana. Sama sieczka powinna być rozdrobniona na długość 1–2 cm. Kiedyś zalecało się, aby było to 4–6 cm, gdyż kiszonka z kukurydzy pełniła funkcję strukturotwórczą w zadawanej paszy. Obecnie świat nauki zaleca, by tę funkcję przejęły np. sianokiszonki lub słoma zbożowa. Kiszonka z kukurydzy powinna pozostać energetyczną paszą objętościową. Następnie ważne są m.in. transport zielonki, ubicie, zakiszenie przy użyciu odpowiednich dodatków lub bez nich, przykrycie i zabezpieczenie oraz wybieranie gotowej kiszonki. Otrzymanie efektywnego produktu do karmienia zwierząt, czyli paszy wysokiej jakości, wymaga zachowania staranności podczas wszystkich etapów oraz szybkiego działania. Z dobrej odmiany kukurydzy można zrobić kiszonkę złej jakości. Nie damy jednak rady zrobić dobrej kiszonki z odmiany o niższych parametrach jakościowych   i cechach agrotechnicznych.

Jacek Więk, Saatbau Polska