W trakcie sezonu wegetacyjnego bardzo często obserwuje się różnego rodzaju zaburzenia we wzroście roślin pomidorów. Zdiagnozowanie problemu czasem jest trudne nawet dla producentów z wieloletnim doświadczeniem. Warto zatem wiedzieć, na jakie objawy zwrócić szczególną uwagę i w jakich sytuacjach najczęściej się one pojawiają.

Objawy zaburzeń rozwoju pomidora

Do niepokojących objawów zaburzeń prawidłowego rozwoju roślin, szczególnie na początku okresu wegetacji, tuż po wysadzeniu rozsady do gruntu, zalicza się: • przebarwienia na łodygach, • przebarwienia na liściach, • więdnięcie roślin, • zahamowanie wzrostu roślin.

Przyczyny zaburzeń prawidłowego rozwoju pomidorów

Często przyczyną wymienionych zaburzeń są błędy w nawożeniu, a co za tym idzie, zaawansowane niedobory składników pokarmowych. Prawidłowe przygotowanie stanowiska zapewnia stabilizację wzrostu roślin i dobre plonowanie. Inną przyczyną pojawienia się objawów niedoborów mogą być stresy biotyczne, do których zalicza się m.in. chłody, zbyt wysokie temperatury, zasolenie, suszę, zbyt dużą wilgotność, niewłaściwe pH gleby, które wpływa na zmniejszenie przyswajalności składników, np. wapnia i magnezu. Dlatego podstawą racjonalnego nawożenia pomidora powinna być aktualna analiza gleby, wykonana metodą ogrodniczą. W początkowym okresie wzrostu roślin, czyli wczesną wiosną, gdy różnice temperatur są duże lub temperatura gleby wynosi poniżej 10°C, ujawniają się objawy niedoboru fosforu, będące przyczyną zaburzeń wzrostu owoców. Deficyt fosforu widoczny jest jako fioletowe wybarwienie blaszki liściowej. Dłużej utrzymujący się niedobór może doprowadzić do zdrewnienia szyjki korzeniowej, co w późniejszym okresie wzrostu spowoduje drobnienie owoców. Pęd nie przyrasta na grubość i grona nie są odpowiednio odżywione. Rzutuje to na jakość i ilość uzyskanego plonu oraz na kondycję i dalszy wzrost roślin. Na skuteczne likwidowanie niedoborów tego pierwiastka pozwala zastosowanie wysokoskoncentrowanego nawozu fosforowego, np. ASX Fosfor plus w dawce 3 kg/ha lub Rosaleaf żółty w dawce 2 kg/ha. W celu podania fosforu roślinom przez system korzeniowy, czyli stosując fertygację, polecane są nawozy Rosasol 8-50-12 lub Rosasol 8-17-41. Bardzo efektywnym rozwiązaniem jest również nawóz APP 11-37, czyli płynny Polifosforan amonu, aplikowany doglebowo w dawce 10 l/ha.

Jak zadbać o mocny i zdrowy system korzeniowy pomidora?

Gleba zasobna w próchnicę – czyli taka, w której zawartość materii organicznej jest na poziomie powyżej 3% – umożliwia prawidłowe przerastanie przez nią systemu korzeniowego. Gdy jest on mocny i zdrowy, wówczas prawidłowo pobiera składniki pokarmowe z roztworu glebowego. Jeśli poziom próchnicy jest niski, należy stymulować korzeń najskuteczniejszym nawozem do tego celu, czyli Rosahumusem, oraz zastosować Delsol – regenerator biologiczny podłoża, który wspomaga stymulację pożytecznych bakterii glebowych. Poprawa właściwości gleby jest szczególnie ważna w tradycyjnej metodzie uprawy pomidora w tunelach foliowych, gdzie nie ma możliwości wymiany podłoża. Najważniejszym zadaniem produktów biostymulujących jest obrona roślin przed stresem oraz ułatwianie im regeneracji, gdy zostaną na niego narażone. Rośliny narażone są na różne czynniki stresogenne, zarówno biotyczne, jak i abiotyczne. Jednocześnie mają one naturalną zdolność do wytwarzania specjalnych hormonów odpowiedzialnych za odporność właśnie w sytuacjach stresowych, ale zawsze wymaga to dużego nakładu energii ze strony roślin, której nie mogą wtedy spożytkować na produkcję wysokich plonów. Dlatego wsparcie upraw nawozami o właściwościach biostymulujących jest jak najbardziej zasadne. Jednym z produktów, na który warto zwrócić szczególną uwagę, jest Maral. Dzięki swojemu wyjątkowemu składowi wywołuje on tzw. Indukowaną odporność nabytą (SAR). Reakcja SAR skorelowana jest z akumulacją określonych białek PR, wpływających na metabolizm rośliny. Maral zastosowany zapobiegawczo, czyli zanim roślina zakomunikuje swoim wyglądem stres, wpływa na jej metabolizm, żeby stała się silniejsza i bardziej odporna na ewentualne czynniki stresowe, takie jak: susza, niskie i wysokie temperatury, nadmierne promieniowanie UV, zasolenie, poparzenia wywołane przez herbicydy, a nawet niektóre choroby grzybowe i wirusowe.

Jak poprawić kwitnienie i zawiązywanie owoców pomidora?

Do stymulacji tych procesów należy stosować produkty, których głównym składnikiem są wyciągi z różnych rodzajów alg morskich. Algi morskie są bogatym źródłem oligosacharydów, aminokwasów, fitohormonów i witamin. Wybierając produkt do stymulacji wiązania, warto sprawdzić, czy zawiera on m.in. poliaminy, które są związkami organicznymi (fitohormonami). Stymulujące działanie poliamin ma wpływ na:

• kwitnienie,
• poprawę efektywności zapłodnienia i zawiązywania zawiązków,
• zwiększenie szybkości podziałów komórkowych, co prowadzi do zwiększenia liczby komórek w zawiązkach.

Maral zawiera kompleks Ryzea (ekstrakt z trzech rodzajów alg morskich Ascophyllum nodosum, Laminaria digitata, Fucus ssp.), zapewniający bardzo wysoką zawartość fitohormonów, aminokwasów, witamin z grupy B, kwasu alginowego, mannitolu oraz jodu. Produkt wzbogacony jest także fenylopropanoidami (prekursorami kwasu salicylowego), kwasami fulowymi i humusowymi. Ma również dodatek NPK (o zrównoważonym stosunku azotu, fosforu i potasu) oraz cynku, żeby odżywiał roślinę poprzez dostarczenie niezbędnych składników pokarmowych. Zawarty w nawozie jod wabi owady zapylające. Wpływa także na tempo przemiany materii u roślin. W produkcie została zastosowana technologia Ioditech, która gwarantuje zawartość 12 ml jodu na litr w celu poprawy jego właściwości agronomicznych oraz uzyskania żywności o wyższej wartości odżywczej. Czynniki chelatujące Ryzea (kwas alginowy i wolne aminokwasy) promują wchłanianie składników odżywczych z gleby i ich translokację do tkanek roślinnych. Kwas alginowy zapewnia także bardzo dobrą przyczepność nawozu do liści przy zabiegu nalistnym, zwiększając tym samym jego skuteczność. Nawóz przeznaczony jest do stosowania dolistnego i fertygacji w dawkach od 0,75 do 2 l/ha.

Jak zapobiegać zaburzeniom procesu fotosyntezy u pomidora?

W okresach wczesnowiosennych, kiedy rośliny narażone są na chłody i brak światła, występuje zjawisko zaburzeń procesu fotosyntezy, czyli roślina popada w depresję. Odbija się to najczęściej na jej wzroście. Aby pobudzić roślinę w takiej sytuacji, należy wykonać zabieg nawozem ASX Tytan plus w dawce 0,2 l/ha. Stymuluje on również kwitnienie i aktywność procesów życiowych poprzez wysoką zawartość tytanu, boru i fitohormonów. Drugim niezbędnym nawozem stymulującym rośliny w sytuacjach stresowych jest ASX Krzem plus. Zawiera on 2,2% krzemu (Si) rozpuszczalnego w wodzie w formie kwasu ortokrzemowego (w 100% przyswajana forma dla roślin ogrodniczych), 0,45% boru (B) i 1,1% miedzi (Cu) – łatwo dostępnych dla roślin – oraz 80% substancji organicznej w suchej masie. Stymulator aktywizuje procesy życiowe oraz mechanizmy obronne roślin w sytuacjach stresowych, a tym samym zwiększa wielkość i poprawia jakość plonu. Zalecana dawka to 0,5 l/ha. ASX Tytan plus i ASX Krzem plus można mieszać ze sobą i wykonać nawożenie w jednym zabiegu. Ważnymi składnikami wspomagającymi proces stymulacji pomidora są mikroelementy, które – stosowane regularnie – wzmacniają system odpornościowy tej uprawy. Iwona Polewska-Jankowiak, Krzysztof Zachaj