Grusza to, obok borówki amerykańskiej, drugi gatunek cieszący się w ostatnim czasie dużą popularnością wśród
sadowników. Decydujący wpływ na to ma utrzymująca się wciąż wysoka dochodowość. Jednak prowadzenie tych upraw to nie tylko profity.
Jakie kwestie należy wziąć pod uwagę, rozważając założenie sadu gruszowego?
Zasadnicze pytania, które powinien zadać sobie
sadownik przy podejmowaniu decyzji o założeniu uprawy, to: „jakie są perspektywy utrzymania wysokiego poziomu dochodowości w kolejnych latach?” oraz „jakie są wyzwania ograniczenia i ewentualne problemy związane z agrotechniką
grusz i
borówek?”. Warto o tym przypominać, ponieważ dość powszechne jest podejście na zasadzie, że „jak coś dobrze schodzi, to trzeba sadzić”, w konsekwencji którego popełnianych jest wiele trudnych do naprawienia błędów. Dotyczy to zarówno etapu
zakładania sadu, jak i jego prowadzenia. W przypadku grusz na początku należy rozgraniczyć wymagania i problemy poszczególnych odmian, ponieważ każda z trzech najbardziej popularnych –
Konferencja,
Lukasówka,
Xenia – ma je nieco inne.
Zagadnienia te można podzielić na trzy grupy:
- Nawożenie,
- Ochrona,
- Regulacja wzrostu i plonowania.
Wymagania pokarmowe gruszy
Grusze mają wysokie wymagania
glebowe i
pokarmowe. Potrzebują gleb
żyznych, o wysokiej zawartości próchnicy, oraz wielu składników pokarmowych. Należy im również zapewnić optymalną ilość wody w poszczególnych fazach rozwojowych.Niestety, w głównych regionach sadowniczych Polski (poza Sandomierzem) dominują gleby lekkie, piaszczyste lub piaszczysto gliniaste, o niskiej zawartości próchnicy. Dlatego, decydując się na
założenie sadu gruszowego na ubogiej glebie, należy zdawać sobie sprawę, że przez cały okres jego życia niezbędne będzie dostarczanie
materii organicznej oraz
ekstra składników pokarmowych (przy pełni owocowania).
Podstawą programu „użyźniania” jest podawanie każdego roku nawozów organicznych, takich jak:
- Obornik bydlęcy,
- Podłoże popieczarkowe,
- Rosahumus i/lub dodatkowo granulowane formy obornika, np. Petro 330.
Nawożenie mineralne
Jeśli chodzi o nawożenie mineralne, to
sad gruszowy w pełni owocowania ma duże wymagania co do ilości
azotu i
potasu. W zależności od zasobności
gleby w te składniki i siły wzrostu
drzew sad w pełni owocowania wymaga rocznie odpowiednio 100–150 kg N/ha i 150–200 kg K/ha.
Grusze potrzebują również intensywnego
dokarmiania dolistnego, szczególnie
azotem i
magnezem, a w okresie wzrostu owoców –
potasem. W przypadku
Lukasówki, której owoce często cierpią na niedobory
wapnia, należy stosować także intensywny program dokarmiania tym składnikiem – analogicznie do jabłoni.Preparaty polecane do
nawożenia doglebowego,
dolistnego i
fertygacji grusz zostały przedstawione w tabeli
[table id=16 /]
Ochrona gruszy
Wielu sadowników planujących posadzenie
sadu gruszowego opiera decyzję na obiegowej opinii, że
gruszki są drogie, a ochrona mniej intensywna niż w przypadku
jabłoni, bo przecież nie ma
parcha i
mączniaka. Można się z tym zgodzić tylko częściowo. Zamiast
parcha i
mączniaka grusze mają „swoje” – bardzo trudne do opanowania – problemy, takie jak
choroby bakteryjne i
miodówka gruszowa. Jeśli policzyć zabiegi niezbędne do wykonania w roku z dużą presją, wyjdzie ich prawie tyle, ile w przypadku zwalczania
parcha i
mączniaka w uprawach jabłoni. Niewątpliwie jednak są one konieczne, aby osiągnąć sukces w prowadzeniu
sadu gruszowego. Największy problem stanowią tu
miodówka gruszowa, zaraza ogniowa i
rak bakteryjny. Oczywiście lokalnie występują na
gruszach także pozostałe choroby lub
szkodniki, np.
podskórnik gruszowy,
zwójkówki,
przędziorki,
mszyce czy
parch.
Zawiązki owoców gruszy porażone przez raka bakteryjnego
Grusza - podatność na choroby
Grusze są dużo bardziej wrażliwe na
choroby bakteryjne niż jabłonie. Kwitną kilka dni wcześniej od nich, a wówczas zazwyczaj panują warunki sprzyjające
porażeniu przez
bakterię Pseudomonas, która powoduje
raka bakteryjnego. Wielu sadowników nie zdaje sobie sprawy z tego problemu i nie prowadzi odpowiedniej ochrony. Na skutek silnych infekcji tą bakterią można stracić całe plony– tak było m.in. w sezonie 2013. W 2017 roku z powodu
przymrozków także doszło do infekcji, ale nie tak silnych jak w 2013, również dzięki temu, że sadownicy są bardziej świadomi tego zagrożenia i stosują ochronę zapobiegawczą, która w przypadku bakterii jest podstawą. Drugi bardzo niebezpieczny okres to
koniec kwitnienia i
pierwszy tydzień po nim, kiedy
warunki pogodowe (ciepło i wilgotno) bardziej sprzyjają kolejnej groźnej bakterii o nazwie
Erwinia, powodującej
zarazę ogniową. Dlatego kompleksowy zapobiegawczy program ochrony przed
chorobami bakteryjnymi powinien obejmować, w zależności od presji i zagrożenia, od 5 nawet do 10 zabiegów wykonywanych od
fazy balona do 2 tygodni po kwitnieniu.
Skuteczny program zapobiegawczy
Obecnie najwyższą skuteczność wykazuje
program zapobiegawczy oparty na przemiennych zabiegach dwoma produktami –
Plantivax (zarejestrowany do ochrony przed
zarazą ogniową w gruszach) i
Viflo CuB (nawóz miedziowo mikroelementowy w nanotechnologii). Ochrona przed
miodówką gruszową jest kłopotliwa nawet dla doświadczonych sadowników. Dylematy związane ze skutecznością i bezpieczeństwem zabiegów są szczególnie nasilone w drugiej połowie lata, kiedy
aura sprzyja rozwojowi larw, powierzchnia liści i pędów jest duża, a jednocześnie istotna jest
ochrona fauny pożytecznej. Tak jak w przypadku
programu ochrony przed większością
szkodników, sukces zależy od skutecznych działań wiosną, dlatego tak ważna jest intensywna zapobiegawcza ochrona przed fazą kwitnienia. Jeśli uda się maksymalnie zredukować pierwsze pokolenie miodówki, z pewnością dużo mniejsza presja będzie latem, a ochrona bardziej skuteczna. Podstawowe produkty, na których ten etap ochrony powinien być oparty, to kolejno: oleje mineralne/organiczne, np.
Contigol lub
Katanol,
preparaty siarkowe, np.
Microthiol (nawożenie + ochrona), oraz insektycydy (tuż przed kwitnieniem), np.
Mospilan lub
Kobe i
Dimilin.
Drugi etap zwalczania miodówki
Flipper
Drugi etap
zwalczania miodówki – latem – powinien obejmować metody ochrony chemicznej oraz integrowanej. Obecnie
najskuteczniejsze insektycydy do letniej ochrony to
Movento (tuż po kwitnieniu) oraz
abamektyna, czyli
Safran lub
Vertigo (razem= ze szpecielami). Latem warto wykorzystać także produkty ograniczające populację, działające mechanicznie, ale bezpieczne dla fauny pożytecznej i niedające pozostałości pestycydów w owocach. Są to:
- Węglan potasu, np. Atilla
- SIL-FORT (mieszanina związków silikonowych)
- Siarczan magnezu
- Saletrę potasową
Istotnym elementem skutecznej ochrony przed miodówką, szczególnie letniej, jest stosowanie wraz z insektycydami odpowiednich
adiuwantów. Najczęściej polecane są te
silikonowe, np.
Flipper, ale wyjątek stanowi
abamektyna, która z dodatkiem
adiuwantu Prolonger jest pobierana przez liście dużo szybciej. Potwierdzona jest dużo wyższa skuteczność środków opartych na
abamektynie, stosowanych właśnie z tym
adiuwantem.
Regulacja wzrostu i plonowania
W uprawie
grusz, tak jak w
przypadku jabłoni, należy zadbać o odpowiednie proporcje między wzrostem wegetatywnym a generatywnym. Gdy mamy zbyt
intensywny wzrost, trudno doczekać się plonów, a wciąż rosnące latem pędy przyciągają miodówki, których larwy żerują do końca sezonu. Natomiast zbyt
słaby wzrost najczęściej powoduje
drobnienie owoców i
przemienne owocowanie. Dlatego, szczególnie w
uprawie grusz, nieodzownymi narzędziami są
regulatory wzrostu, pomagające w ograniczaniu wzrostu, służące zwłaszcza do poprawy zawiązania owoców.
Gibb Plus
Dobre zawiązanie gruszy odmiany Konferencja po Gibb Plus
Standardem jest
program giberelinowy pozwalający osiągać coroczne wyrównane plony. W gruszach zastosowanie mają dwie gibereliny
– GA4+7. Najpopularniejszym preparatem zawierającym
GA4+7 jest
Gibb plus. Zabieg standardowy, w dawce 0,5 l/ha, do poprawy zawiązania wykonuje się w fazie pomiędzy pełnią a końcem kwitnienia.Holenderscy sadownicy wykorzystują także niskie dawki
Gibb plus, około 0,25 l/ha, już przed kwitnieniem, do poprawy rozwoju młodych liści rozetowych, co pośrednio wpływa również na lepsze zawiązanie owoców. Wyjątek stanowią sytuacje kryzysowe, kiedy pogoda w okresie kwitnienia jest niesprzyjająca zawiązaniu, wówczas dawka jest podwyższana do 0,75 l/ha. Natomiast w sytuacji zbyt silnego wzrostu drzew tuż po kwitnieniu zalecany jest zabieg preparatem
Regalis Plus.
Robert Binkiewicz
